انسان ها به هنگام سختی و دشواری بر حسب آموزه های دینی، اعتقادات و باورهای خود دست نیاز به سمت آفریدگار خود بلند کرده و از وی طلب یاری می نمایند که این امر سبب ایجاد آیین ها و مراسم مختلفی در سراسر جهان شده است. نکته ی مهم تأثیر اقلیم و جغرافیا بر آیین های مذکور است که یکی از حوزههای فرهنگی ایران را در بر میگیرد. از گذشته تاکنون در بسیاری از نقاط ایران تأمین آب یکی از مهم ترین مسایل مردم مناطق مختلف خشک وکم آب بویژه نواحی مرکزی ایران، حاشیه و اطراف کویرهای بزرگ لوت و نمک بوده است. هنگامی که خشکسالی های متناوب و یا بارش نزولات آسمانی با تاخیر و یا کم صورت می گیرد و مردمان در تنگنا و مضیقه قرار گیرند، مراسمی آیینی که عمدتاً حالتی نمایشی داشته برای طلب نعمت از طبیعت که به آن تمنای باران، طلب باران و یا استسقاء گفته می شود در برخی نقاط ایران بخصوص در مناطق کویری و کمبارانتر به صورت گسترده و با جدیت و تنوع بیشتری برگزار میشود.
ایرانیان باستان به ایزدان آب و باران اعتقاد داشته و آنها را نیایش میکردند. در بین پیامبران و امامان نیز بهترین و پسندیده ترین کار در مواجه با خشکسالی و کم بارانی، قامه ی نماز و نیایش، طلب باران و نزول رحمت الهی از جانب خداوند بوده است. در بسیاری از مناطقی که پیروان ادیان الهی نیز سکونت دارند، مراسم دعا و نیایش برای طلب باران طی تشریفات خاصی با حضور روحانیون و مردم برگزار می شود. با وجود اینکه آیین های بارانخواهی در میان سایر اقوام و ملت ها وجود دارد، ولی تنوع آن در ایران بسیار چشمگیر بوده و به اشکال متنوعی در مناطق مختلف برگزار می شود. به طور معمول، در همه این مراسم ها ترانهای دسته جمعی و گاها همراه با موسیقی، اجرای حرکات و آداب و رسوم ویژه ایبرگزار می شود. طلب باران طی مراسمی با اسامي خاصي نظیر: «چمچه گلين» در استان مركزي، «كترا گئشه» در گيلان، «گلی» در دشتستان، در بوشهر« گلين و عروس زشت»، در بين بختياريها «هار هار هارونك» يا «كلي كوسه» و دیگر مناطق هر یک با اسامی خاصی برگزار می شود.
آیینهای بارانخواهی با توجه به شیوههای برگزاری به صورت فردی و گروهی و با توجه به نشانههای آنها درگروههای مختلف دسته بندی می شوند. اقامه نماز، دعا و نیایش به پیشگاه خداوند برای طلب باران، طبخ آش، گاو رُبایی، حرمتشکنی، بارانخواهی با توسل به سنگ های بارانساز، باطلکردن جادو یا آزادکردن باران از بند، تفأل، تابوتگردانی و علمگردانی، کوسهگردی، عروسکگردانی، مسابقۀ طنابکشی، طبخ خوراکی های خاص، استفاده از ابزار به شکلی نامتعارف، توسل به قلندران و درخواست از آنها برای ساز زدن و آوازخواندن، هُدُرْسَههُدُرْسَه، چهلملا، عروسی قنات، قربانی و نذر، نهادن قیچی در زیر ناودان، وارونه گذاردن بیل در آبراه خانهها، نوشتن نام هفت يا چهل كچل و گره زدن ريسمان و آويختن آن از ناودان و هزاران هزار رسوم خاص و نمونههای جالب توجه دیگری که در گوشه و کنار ایران افزون بر آنچه ذکر شد، وجود داشته و توسط اهالی منطقه به فراخور عقاید آنان اجرا میشوند. برخی از مراسم حالت ترکیبی داشته و به صورت مجموعهای از دو یا چند رسم مختلف نظیر اینکه در پایان مراسم «کوسه» یا «عروسکگردانی» در برخی از مناطق آش طبخ می شود درصورتیکه در بسیاری مناطق پختن آش به صورت یک رسم مستقل اجرا میشود.