مسجد تاریخانه

تاریخانه (به معنای خدایخانه، خانه ی خدا) از آثار باستانی دامغان، پیش از تسلط اعراب بر ایران، در ابتدا آتشکده و بعدها به مسجد تبدیل و در طی قرون بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

مسجد تاریخانه ی دامغان  جزء کهن ترین و نخستین مساجد ایران است که در آن مناره ساخته شده است. ساختمان بنای مجدد آن مربوط به قرن دوم هجری و اسلوب آن نیز به سبک بناهای دوره ی ساسانیان است. نقشه ی ساختمان بر پایه شبستان ستون دار و طرح اصلی آن بر محور صحن مرکزی است؛ صحن بزرگ تقریباً چهارگوشی که در گرداگرد آن 22 رواق  با طاق ضربی روی ستون های مدور به آن باز می شود.

مناره ی آجری این بنا که ۲۵ متر ارتفاع دارد در سال 420 هجری در عهد سلجوقیان به این مجموعه اضافه شده است و بدنه ی آن دارای تزیینات آجری بسیار زیبا به شیوه ی سلجوقی است. این مناره که در کنار مسجد  قرار گرفته است با 5/6 متر مربع وسعت در پایین ترین سطح محیطی برابر با 13 متر داردکه به تدریج به سمت بالا آن کاسته می شود و در بالاترین سطح به 8/6 متر می رسد.