طبس را بیشتر با کویرها و بیابان‌های اطرافش می‌شناسیم. شاید واقعه طوفان شن طبس باعث این تصور ما از این منطقه از کشورمان است. هرچند این تصور درست است اما تمام واقعیت نیست! شهر طبس و اطراف آن میزبان آثار طبیعی جذابی است که چندان شباهتی به کویر ندارند. کال‌جنی یکی از زیباترین آنهاست.
کال‌جنی دره‌ای زیباست که در فاصله‌ی ۳۵ کیلومتری از شهر طبس استان خراسان جنوبی واقع شده است. منطقه‌ای که با ورود به آن حال و هوای کویری طبس را از یاد خواهید برد.
کال به معنی دره یا مسیری است که جریان آب آن را ایجاد کرده است. بنابراین کال‌جنی به معنای دره‌ی جن‌هاست. نامی که شاید به دلیل اَشکال عجیب صخره‌ها و دیواره‌های این دره به آن نسبت داده شده است. بنابراین فرسایش نقش مهمی در شکل‌گیری کال‌جنی داشته و اشکال روی دیواره‌های دره حاصل فرسایش هزاران ساله است. در کال‌جنی می‌توان دودکش‌ها و تنورهای جن را نیز دید. این صخره‌های عجیب جزء پدیده‌های طبیعی‌ای هستند که بر اثر فرسایش ایجاد می‌شوند.
آب در کال‌جنی جاری است و در بخش‌هایی از آن حتی می‌توان آبشارهای کوچک و حوضچه‌هایی را نیز مشاهده کرد. یک مسیر اصلی و چند مسیر فرعی در کال‌جنی وجود دارد. مسیر اصلی از یک نخلستان شروع می‌شود و انتهای آن به روستای اَزمیغان می‌رسد.
حفره‌ها و تونل‌هایی در کال‌جنی حفر شده‌اند که ساخته‌ی دست انسان هستند. قدمت این تونل‌ها و حفره‌ها احتمالا به زمان ساسانیان بازمی‌گردد. هر چند که رسیدن به این حفره‌ها کار آسانی نیست. این حفره‌ها در دیواره‌ی دره کنده شده‌اند. احتمال می‌رود که این سازه‌ها با هدف انجام مراسم مذهبی ساخته شده باشند. این حفره‌ها به خانه گبر معروف هستند.
کال‌جنی در نزدیکی روستای ازمیغان طبس قرار گرفته است. برای رسیدن به این جاذبه‌ی گردشگری باید پیش از رسیدن به ازمیغان وارد جاده‌ی فرعی شد و مسافت کوتاهی را در جاده‌ی خاکی طی کرد. برای پیمایش کال‌جنی باید آمادگی جسمانی کافی و توانایی پیمودن مسیرهای نسبتا ناهموار را داشته باشید. بهترین زمان برای سفر به کال‌جنی ابتدای پاییز تا اوایل بهار است.
در سفر به طبس، هم‌چنین می‌توانید از چشمه آب‌گرم مرتضی‌علی، کویر حلوان، باغ گلشن و شالیزارهای ازمیغان بازدید کنید.
کال‌جنی در سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است.
