ورزنه (نگین شرق اصفهان)

شهر ورزنه در 105 كیلومتری مركز شهر اصفهان، با قدمتی کهن دارای گنجینه‌ای غنی از آثار تاریخی است  گنجینه ای از انواع نگین های درخشان و چند رنگ استان اصفهان محسوب می شود، این شهر در 30 كیلومتری تالاب بین المللی گاوخونی واقع شده است و با 308 هكتار وسعت، حدود 14 هزار نفر در آن زندگی می كنند. شهر ورزنه به علت نزديكي به كوير داراي آب و هواي گرم و خشك مي باشد به طوري كه ماههاي مرداد و شهريور از حداكثر خشكي هوا برخوردار و ميزان متوسط بارندگي در ورزنه 80 ميليمتر است.

ورزنه از هشت هزار سال پیش زیستگاه انسان به شمار می‌رود. این شهر، گنجینه‌ای پنهان از جاذبه‌های طبیعی، زیست محیطی، گردشگری و تاریخی همراه با آداب و رسوم، فرهنگ و سنن منحصر به فرد است.از آنجاکه ورزنه یا نگین شرق اصفهان ، روزگاری سرزمین زرتشتیان بوده است،لذا گویش مردم و روستاهای اطراف آن شاخه‌ای از زبان پهلوی ساسانی است.

در باب وجه تسمیه شهر روایات مختلفی وجود دارد. اما معنای کشت دانه و کار بر روی زمین منطبق‌ترین تعبیر با ورزنه است. افراد محلي اعتقاد دارند كه ورزنه به معني كشت و كار بر روي دانه است چرا كه كلمه ورزنه القا كننده مفهوم كشت و كار روي زمين است كه اين مطلب با خصوصيات و موقعيت شهر انطباق دارد.  

باستان شناسان سابقه حیات در منطقه را هزاران سال قبل می‌دانند. ورزنه گنجینه‌ای بس قدیمی است که حکایت از دیرینگی شهر دارد این شهر را به دو دلیل شهر کبوتران سفید لقب داده‌اند اول به سبب کشت پنبه و کرباس بافی و مشهورتر به دلیل زنان چادر سفید شهر. ورزنه به نگین شرق اصفهان و قطب کویرنوردی آن نیز معروف است. این شهر پر از جذابیت‌های کویری چون تپه‌های شنی، امواج روی ماسه، هرم‌های ماسه‌ای، تلماسه‌ها و آسمان صاف و پر ستاره است. ساکنان این سرزمین به شاخه‌ای از زبان پهلوی ساسانی و پارسینگ جنوبی سخن می‌گویند و آداب و رسوم خاص خود را دارند.  

ورزنه، آخرین شهر ساحلی زاینده رود به شمار می رود كه تنها تالاب بین المللی فلات مركزی ایران و پایاب طولانی ترین رودخانه فلات مركزی ایران زمین نیز در آن نزدیكی جای گرفته است.

نخستین گاو چاه (استفاده از گاو برای بالاكشیدن آب از چاه)، اولین آسیاب شتر و آسیاب حنای احیا شده، نخستین سایت تفریحی كویر نوردی و دومین قلعه بزرگ كشور در این خطه قرار دارد و از لحاظ مسافت، نزدیكترین تپه های ماسه ای به مركز شهر اصفهان را در خود جای داده است.

از حیث طبیعی و مناطق زیبای زیست محیطی، ورزنه هم از كویر و رمل های فراوان با پوشش گیاهی و جانوری متنوع برخوردار است و هم تالاب بین المللی گاوخونی و كوه آتشفشان را در خود جای داده است و هم مسجد جامع، قلعه، برج كبوتر و آب انبار، بخشی از آثار تاریخی این خطه را شكل می دهد.