لرستانِ زیبا یکی از بکرترین و سرسبزترین استانهای ایران است، استانی با شهرهای زیبا، مردمان مهربان، سخت کوش و مهماندوست و طبیعتی منحصر به فرد و متنوع. طبیعتِ لرستان وامدارِ کوهپایههای بلندِ زاگرس، درهها، دشتها، جنگلهای بلوط و رودخانه های پرآب این منطقه است که بهشتی بکر و آرامشبخش خلق کرده است. این منطقه تاریخی بسیار کهن دارد و بر اساس یافتههای باستانشناسی از نخستین سکونت گاههای بشر است و آثار کشف شده از غارهای لرستان تاریخ کهن این منطقه را نشان میدهد؛ مِفرغ لرستان شهرت باستان شناسی بسیار دارد.
در میان شهرهای لرستان، خرمآباد- مرکز لرستان- چون نگینی تراشخورده و اصیل می ماند که به تاریخ و فرهنگ کهن خود می بالد و هر بیننده ای را مجذوب و شیفته خود می کند. خرم آباد با آب و هوای دلپذیر و جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوانش مقصدی افسانه ای برای سفرهای داخلی خصوصا در فصل بهار است. اما گلِ سرسبد جاذبههای تاریخی خرم آباد، «قلعه فلک الافلاک» است که نماد خرم آباد و گنجینهای است که تاریخ و فرهنگ این شهر را در خود نهفته دارد.
قلعه «فلک الافلاک»، قلعهای تاریخی یادگار دوران ساسانیان است. قلعهای زیبا با برج و بارویی بلند و مستحکم که برفراز تپهای بلند در میانه شهر خرم آباد قرار گرفته است و همراه با آثار تاریخی دیگری که در نزدیکی قلعه هستند، مجموعه ای از آثار را تشکیل می دهند که نشان از روزگاری است که شاپور -پادشاه ساسانی- شهر «شاپورخواست» را بنا و قلعه فلک و الافلاک یا «دژ شاپورخواست» را برای مراقبت از شهر بنا کرد و حالا این قلعه زیبا و چشمه پر آب و محوطه زیبای اطرافش تبدیل به یکی از مکانهای جذاب برای گردشگران شده است.
این قلعه تاریخی بیش از پنج هزار متر مساحت دارد و شامل بخشهای مختلفی چون هشت برج، چندین اتاق و پناهگاه، حمام، چاه آب و دو حیاط بزرگ است. این برج از خشت، آجر، سنگ و ملاط ساخته شده و در طول تاریخ کاربریهای مختلفی داشته است.
قلعه در زمان ساسانیان برای کابردهای حکومتی و نظامی ساخته شده و بعد از استقرار حکومتهای اسلامی به عنوان مقر حکومت والیهای لُر استفاده میشده، اما در دوران صفویه و سپس در دوران قاجار به پادگان نظامی بدل شده است. در دوران پهلوی در آغاز محلِ نگهداری مهمات و مواد منفجره بوده و بعد به محلی برای نگهداری تبعیدیها و زندانیان سیاسی تبدیل میشود و مدت کوتاهی هم از این قلعه برای بایگانی اسناد ارتش استفاده میشده است. اما در سال 1348 این قلعه به عنوان یک بنای تاریخی ارزشمند به فهرست آثار ملی اضافه و تبدیل به موزه مردمشناسی میشود. در طولِ این تاریخ بلند، این بنا با هر تغییر کاربری، تغییرات بسیاری را هم از لحاظ ظاهری تجربه کرده است و بخشهایی از آن ویران و بخشهایی هم به آن اضافه شده است. اما هنوز این قلعه کهن و با صلابت، چون نیایی سالخورده و سرد و گرم چشیده بر فراز شهر نشسته و گویی شهر را از سرگذشت نیاکانش اندرز میگوید.
اکنون قلعه بدل به موزه مردم شناسی لرستان شده که مجموعهای از آثار، زندگی، پوشش و رسم و رسوم مردم این شهر را به نمایش میگذارد. بخشی از آثار به نمایش درآمده در این موزه شامل ابزارهای سنگی، اشیا مجسمهها و ظروف زیبای مفرغی چون جام و ریتون و کاسه میشود. در بخشی دیگر از موزه تلاش شده است تا با استفاده از مجمسههایی از زنان و مردان لُر، زندگی، کار، پوشش و رسوم لرستان را نشان بدهند. برای مثال مردان در حال کار در مزرعه، گیوه بافی، زنان در حال مشکزنی، چادر و جاجیم بافی، کشکسابی و همچنین در حال رقص، بزم، عروسی و سوگواری به نمایش درآمدهاند.
