مجموعه تاریخی فرح آباد

محوطه تاریخی فرح آباد با مساحتی حدود 40 هکتاری، در 28 کیلومتری مسیر ساری به فرح آباد قرار دارد و تنها دو کیلومتر با ساحل دریا فاصله دارد. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه، قسمت‎هایی از یک پل و همچنین قصر و حمامی متعلق به دوره حکومت صفویان است.

فرح آباد که در زمان شاه عباس اول، شهری آباد و پر رونق بود، لقب دارالسرور را به خود اختصاص داده بود. این شهر مورد علاقه شاهان صفوی بود و شخص شاه عباس تابستان‎ها را در آن سپری می‎کرد. البته اين شهر در اواخر سلطنت شاه عباس دوم توسط روس‌ها به آتش کشيده شد و پس از قتل و غارت، کاخ جهان‎نما، متعلق به شاه عباس را به آتش کشیدند.

مجموعه فرح آباد ساری شامل کاخ، پل، مسجد، آب انبار، حمام، کاروانسرا، مدرسه، بازار و خيابان های متعددي بوده است که در اطراف رود تجن ساخته بودند. اين منطقه مانند ديگر طرح‌هاى شهرسازى دوره صفويه در شهرهاى اصفهان و قزوين بود و هسته اصلى مجموعه را ميدان مستطيل شکلى تشکيل مى‌داد که از شمال به کاخ جهان‌نما منتهى مى‌شد.

مسجد فرح آباد مسجدی چهار ايوانى است. ايوان اصلى مسجد با گنبد بزرگ آجرى در قسمت جنوبى که محراب نيز در آنجا واقع است، قرار دارد. در دو طرف ايوان دو شبستان وجود دارد و پيرامون حياط را حجره‌هايى براى اقامت طلاب علوم دینی، در برگرفته است. بناهاى ضلع شمال به رباط و کاروانسرا بيشتر شباهت دارد و احتمال مى‌رود که براى استراحت مسافران در نظر گرفته شده بود.

ورودى مسجد در ضلع شمالى آن قرار دارد و سردر ورودى آن روزگارى مزين به کاشى‌هاى هفت رنگ بود. از مناره‌هاى اين مسجد تنها پايه‌هاى آن پابرجاست. آب مورد استفاده اين مجموعه به وسيلهٔ جوى‌هاى روباز آجرى با شيب‌بندى ملايم از رودخانه تجن وارد حوض حياط مرکزى و آب مازاد از ضلع غربى آن خارج مى‌شد. از تزيينات مسجد نشانه‌هايى باقى است که مى‌توان به کاربندي، کاشى‌کارى و مقرنس‌کارى اشاره نمود.

کاخ جهان‌نما بخش دیگری از مجموعه فرح آباد است که تلفيقی از هنر شرق و غرب را در قالب نقاشى دیواری به نمایش گذاشته است. بقاياى اين کاخ در قسمت شمالى مجموعه تاريخى فرح‌آباد و در غرب رودخانه تجن قرار دارد. برج و باروها، ساختمان دو طبقه و زمين بازى چوگان از جمله ویژگی‎های این کاخ بوده است.

در نهایت پل شاه عباسى پلی آجرى و نيمه ويران که بر محور شرق به غرب قرار گرفته است. این پل با ملات ساروج و آجر بر روى رودخانه تجن احداث شده بود و داراى هفت چشمه بود که امروزه به جز چند چشمه طاق، بخش بزرگی از آن آسيب فراوان ديده است.