دخمه زرتشتیان

دخمه­ زرتشتیان یزد یکی از جاذبه­های بسیار قدیمی و تاریخی این شهر است و در جنوب­شرقی شهر یزد و در نزدیکی محله­ صفائیه بر روی تپه­ای رسوبی بنا شده است. این بنا از دو عمارت سنگی به­نام­های مانکجی هاتریا (زرتشتی هندی­الاصل) و گلستان تشکیل شده است. دخمه­ مانکجی قدیمی­تر است و قدمت دخمه­ گلستان به ­دوران قاجار می­رسد. معماری این دخمه­ها به شکل سقف­های گنبدی است. 

  پس از ورود دین اسلام به ایران، آیین زرتشت از ادیان باستانی ایران، به­عنوان یکی از اقلیت­های دینی در کنار دین اسلام به­حیات خود ادامه داد. در این میان پیروان آیین زرتشت بسیاری از مراسم و آیین­های خود را حفظ کرده و در طی قرون پس از اسلام تا حد امکان به آنها عمل کرده­اند. اما آیین تدفین که با نام­های دخمه­گذاری یا خاک­سپاری نیز خوانده می­شود در این دخمه­ها انجام می­شد(امروزه بقایای آن  در یزد و کرمان باقی مانده است). پس از گذر زمان و به دلایل مختلف اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی از سال­های ۱۳۲۰ خورشیدی شیوه­ دفن مردگان زرتشتی با روشی شبیه به دفن مردگان آیین اسلام انجام می­شود.

در حقیقت دخمه­ زرتشتیان یزد و نمونه­های مشابه آن محلی برای رهاکردن اجساد مردگان بود. در تعالیم زرتشت دفن کردن مردگان گناهی بزرگ به­ شمار می­رود زیرا آنها جسد و هرچه را که با آن در تماس باشد را آلوده و ناپاک می­دانستند و معتقد بودند اگر جسد با خاک در تماس باشد آن را آلوده می­کند. عناصر اربعه در آیین زرتشتی خاک و آب و آتش و باد بوده و در این دین آلوده کردن آنها جایز نیست. به ­همین دلیل باید جسد را در دسترس جانوران لاشه­خوار یا در بالای برج­های خاموش (دخمه) گذاشت. به همین منظور زرتشتیان پس از فوت هر شخص بدن بی­جان او را در این محل­ها قرار می­دادند تا توسط حیوانات و پرندگان گوشت­خوار از بین رفته و سپس استخوان­ها را در بخش میانی دخمه با عنوان استودان می­ریختند. این دخمه­ها همچنین دارای سه بخش جداگانه زنانه، مردانه و بچه­گانه بودند و اجساد هر یک در محل مخصوص خود قرار می­گرفت. در گذشته این دخمه­ها در مسافت بسیار دوری از شهر ساخته می­شد و علت آن هم این بود که کوچکترین آلودگی به­داخل شهر نفوذ نکند.

 بهترین زمان برای سفر و بازدید از این منطقه فصل بهار و اوایل پاییز است. اما به­دلیل قرارگیری شهر یزد در منطقه­ کویری شب­های بسیار سردی را در فصل پاییز و زمستان تجربه خواهید کرد. از سایر جاذبه­های اطراف دخمه­های زرتشتیان می­توان به باغ دولت­آباد، بازار خان یزد، مسجد جامع، زیارتگاه چک چک، بافت قدیمی یزد، آب انبار گیو، میدان وقت­الساعت، میدان امیر چخماق، خانه لاری­ها، تنها آب انبار شش بادگیر جهان، زندان اسکندر، نخل امیر چخماق، آتشکده ورهام، بقعه دوازده امام، موزه آب یزد، عمارت بوستان ناجی، عمارت قصر آینه، خانه تهرانی­ها، خانه ملک­التجار، میدان مارکار، کویر کاراکال، کویر سیاه کوه، کویر هفت سنگ، کویر ریگ زرین، کویر بافق و برج و باروی قدیم شهر اشاره کرد.