خانه میرزا کوچک خان جنگلی

خانۀ میرزا کوچک خان جنگلی در رشت یکی از جاذبه‌های تاریخی منحصربه فرد در استان گیلان و شهرستان رشت است که به دلیل کمبود خانه‌های تاریخی در این منطقه از اهمیت بسیار بالایی هم از منظر تاریخی، هم سیاسی، و هم شناخت معماری بومی منطقه برخوردار است. این خانه در واقع منزل پدری میرزا کوچک خان جنگلی است که پس از وفات ایشان به مالک جدیدی فروخته می‌شود. یونس استادسرایی ملقب به میرزا کوچک خان جنگلی در سال 1257 هجری شمسی در شهر رشت متولد شد. پدرش که خوشنویسی مشهور بود در میان مردمان منطقه به میرزا بزرگ شهرت داشت. از این رو، خود وی لقب میرزا کوچک را برای پسرش انتخاب کرد. میرزا کوچک خان جنگلی از رهبران اصلی مبارزه در نهضت جنگل بود و خانۀ وی در محله‌ای قرار داشت که مشاهیر دیگری چون هوشنگ ابتهاج، محمود نامجو و دیگران در آن می‌زیستند. 

مساحت خانۀ میرزا کوچک خان جنگلی در شهر رشت حدود 300 مترمربع است و به شکل یک بنای دو طبقۀ چوبی ساخته شده است. هر یک از این طبقات دارای چهار اتاق و یک ایوان بزرگ است و مانند سایر خانه‌های قدیمی آن دوران باغ و اصطبل داشت.  قدمت این خانه بیش از 200 سال است و اینک در تملک شهرداری رشت قرار دارد. مرحوم سیف الله ملک زاده، مالک جدید خانه در سال 1327 بود که پس از مرگش پسرانش بخش‌هایی از خانه را فروختند و قصد تخریب بخش‌های دیگر را داشتند که شهرداری رشت با خریداری آن مانع از دست رفتن این میراث مهم معماری و تاریخی منطقه شد. 

خانۀ میرزا کوچک خان در سال 1381 به همت شهرداری رشت بازسازی و به موزۀ اسناد و وسایل دوران نهضت بدل شد و تلاش بر این بود که در طی این بازسازی ساختار سنتی معماری خانه حفظ شود. ورودی خانه در گذشته از مسجد مستوفی بود. در این موزه که اینک برای بازدید عموم مهیا شده است، اسناد تاریخی، روزنامه‌ها، عکس‌ها، البسه و ادوات جنگ، در طبقۀ اول قرار دارد. طبقۀ دوم نیز به نمایش آثار اهدایی به موزه اختصاص یافته است. 

خانۀ میرزا کوچک خان جنگلی در یکی از خیابان‌های قدیمی رشت به نام خیابان استادسرایی واقع شده است و در جبهۀ شمالی میدان شهرداری قرار گرفته است. اگر به بازدید از میدان شهرداری رشت رفته‌اید می‌توانید با ده دقیقه پیاده‌روی خود را به خانۀ میرزا برسانید. برای این کار لازم است که از خیابان سعدی عبور کنید یا از سمت میدان معلم به خانه راه یابید. عمارت کلاه‌فرنگی رشت، موزۀ مردم‌شناسی رشت، حمام حاجی، بوستان سبزه‌میدان و مقبرۀ میرزا کوچک خان جنگلی از جمله دیگر جاذبه‌هایی است که در پیرامون خانۀ میرزا به فاصلۀ اندک میزبان شما خواهد بود.