شیخ صفی الدین اردبیلی (اردبیل)

19
شیخ صفی الدین اردبیلی (اردبیل)

جد بزرگ پادشاهان صفوی شیخ صفی ­الدین اردبیلی متولد سال650 قمری در اردبیل است. او هشتمین نسل از تبار فیروز­شاه زرین­ کلاه و یکی از مشایخ صوفیه در زمان ایلخانان مغول بود. شیخ صفی ­الدین اشعاری به زبان آذری سروده است و دودمان صفوی نام خویش را از وی گرفته بودند. او پایه­ گذار خانقاه صفوی در اردبیل بود که با گذشت زمان پیروان بسیاری به ­دست آورد. حمدالله مستوفی قزوینی (متوفای 750 قمری) که در دوران حیات شیخ صفی زندگی می­کرد درباره­ ی وی می­نویسد " شیخ صفی ­الدین اردبیلی در قید حیات است و مردی صاحب وقت و قبولی عظیم دارد و به برکت آنکه مغول را با او ارادتی تمام است، بساری از آن قوم را از اذیت و آزار به مردم رساندن باز می­دارد و این کاری عظیم است." پادشاهانی چون غازان­خان مغول، سلطان ابوسعید ایلخان و همسرش بغداد خاتون، امیرحسین و پسرش  امیر حسن جلایری و وزیر بزرگ خواجه رشیدالدین فضل ­الله همدانی و دیگر درباریان متنفذ، از ارادتمندان شیخ صفی بوده ­اند و به حضور وی می­رسیده­ اند.

وزیر بزرگ غازان­خان مغول، رشید­الدین فضل ­الله همدانی، به دعاها و شفاعات شیخ ­صفی ­الدین توجه خاصی داشته است. شیخ ­صفی هم­زمان با الجایتو ایلخان مغول می­زیست و سلطان محمد الجایتو با وی با حرمت تمام سلوک می­ کرد. مورخان شیخ صفی را صاحب اوصاف نیکویی چون زهد، تقوا، شجاعت، مال­اندوز، مجاهدت و اتکا به ­نفس دانسته ­اند. شیخ صفی  85 سال عمر کرد. نخستین سال­ها تا دوران جوانی در طلب مرشد و مراد گذشت؛ سپس 35 سال در مریدی و شاگردی شیخ زاهد گیلانی سپری شد و روابط این دو در این سال­ها با دو ازدواج متقابل مستحکم ­تر نیز شد.

صفی­ الدین با فاطمه، دختر شیخ زاهد ازدواج کرد و دختر خود را به ازدواج شمس ­الدین فرزند شیخ زاهد درآورد. چندی بعد شیخ زاهد، صفی ­الدین را به جانشینی خود برگزید و خطوطی از آینده برایش ترسیم کرد. پس از درگذشت شیخ زاهد گیلانی، صفی­ الدین اینک رهبری طریقت زاهدیه و وارث تمام میراث مادی و معنوی شیخ زاهد شد و شیخ صفی خوانده می­شد. پس از بازگشت شیخ صفی به اردبیل و برگزیدن فرزندش صدرالدین موسی به عنوان جانشین و رهبر پس از خود طریقت زاهدیه به­نام شیخ صفی "طریقت صفویه" نامیده شد. سال های آخر عمر بر مسند ارشاد و تربیت عرفان و طریق صوفیانه نشست.

هر چند که در عمل می ­توان شیخ­ صفی الدین را پایه ­گذار دودمان صفوی به­ شمار آورد که مذهب اثنی­ عشری را به ­عنوان مذهب رسمی کشور تبلیغ کردند و رواج دادند، ولی صفی­ الدین به گفته­ی اکثر مورخان رسماً خود یک سنی شافعی بوده است. او در روز دوشنبه دوازدهم محرم سنه 735 قمری بعد از نماز صبح در اردبیل وفا یافت و روز بعد به وقت نماز ظهر در زاویه عبادت خانقاه خویش دفن شد. آرامگاه شیخ صفی که به بقعه شیخ صفی ­الدین اردبیلی معروف است امروزه از مکان­ های تاریخی و باستانی شهر اردبیل به­ شمار می­ رود.


افزودن دیدگاه جدید