قالی بافی هنری است که پس از جنگ جهانی دوم و به دلیل استقبال خارجیان از قالی ایرانی در شهر قم آغاز شد و رونق بالایی گرفت. اگر چه پیش از این نیز این هنر در میان عشایر شاهسون قم به شیوه‌ی ذهنی باف و با ویژگی های خاص رایج بود، آنچه در اینجا طرح می شود، قالی بافی جدید شهر قم است که حدود 100 سال قدمت دارد و با دعوت از اساتید کاشانی و آموزش این حرفه به بافندگان قمی شکل گرفته است. نکته‌ی جالب توجه در رابطه با قالی قم، که امروزه یکی از پرطرفدارترین و نفیس ترین قالی های ایران به شمار می رود، این است که اگر چه نقشه های قالی کاشان مبنای اصلی این هنر در قم قرار گرفت، هنرمندان قمی با دقت فوق العاده در بافت، و نوآوری در طراحی با ایجاد تغییر در نقشه ها و ترکیب نقوش سنتی با طرح های نوین، زیبایی شناسی منحصربه فردی ایجاد کردند که از نظر متخصصان امر این فرش ها امروز از بهترین و اصولی ترین طرح ها برخوردار است که ضمن پایبندی به ویژگی های طراحی سنتی از جمله وضوح، تقارن و توازن و آفرینش مداوم، با نوآوری های به جا و مناسب توانسته است سلیقه‌ی مخاطبان جوان را نیز پاسخگو باشد.
قالی بافی در قم به صورت کارگاهی و نیمه متمرکز بافته می شود و بیشتر به تک بافی مشهور است. ابعاد قالی ها نیز در این شهر معمولاً کوچک و بیشتر در اندازه‌ی ذرع و نیم و دو ذرعی است و بیشتر کارکرد تزیینی دارد. اگرچه به دلیل جایگاه والای شهر قم از منظر مذهبی و زیارتی، بافت قالی های سجاده ای نیز در این شهر بسیار پررونق است. در مجموع می توان قالی های قم را از نظر ابعاد به چند دسته‌ی کلی تقسیم کرد: سجاده، قالی، کناره و قالیچه.
ماده‌ی اولیه‌ی اصلی در بافت این قالی ها ابریشم است و بافت فرش های گل ابریشم، کرکی و تمام ابریشم در این شهر سبب شده است که این تولیدات با نام فرش ابریشمی نیز شناخته شود. همین ویژگی در کنار طرح های خاص، قالی قم را به یک تولید تزیینی، تجملاتی و نیز صادراتی بدل کرده که تا حد زیادی میتوان گفت به دور از سادگی و صمیمت است.
امروزه هر دو گره متقارن و نامتقارن در بافته های این شهر به کار می رود، اما چله کشی اصولاً به شیوه‌ی فارسی انجام می شود. ظرافت و مهارت فوق العاده‌ی بافندگان قمی در کنار گره های کوچک و رج شمار بالا (بین 50 تا 70) – منظور از رج شمار معمولاً تعداد گره در هر 7 سانتیمتر است- و دقت در بافت، قالی قمی را در نگاه نخست از فرش ماشینی غیرقابل تشخیص می کند. نقشه های مشهور قالی قم از این قرار است: بندی خشتی (موزاییکی بختیاری)، بتهای، درختی، شکارگاه، هندسی، جوشقانی، شاه عباسی لچک و ترنج، شاه عباسی افشان، محرمات، ترنجی کف ساده، بندی کتیبه ای، محرابی، گل فرنگ و ظلال سلطانی. رنگ بندی قالی های این شهر بیش از قالی های هر منطقه‌ی دیگری از ایران متنوع است و اکثراً با رنگ های بسیار شاد بافته می شود.
