سفالگری کلپورگان ((سیستان و بلوچستان))

سفالگری کلپورگان ((سیستان و بلوچستان))

سفالگری کلپورگان ((سیستان و بلوچستان))

41

سفالگری استان سیستان و بلوچستان به اعتقاد اهل فن پیشینه‌ی چندین هزار ساله دارد. سه روستای کلپورگان، کوهمیتَگ و هولَنچَکان از اصلی­ ترین مراکز سفالگری این استان است. از این میان سفال کلپورگان از شهرت و اصالت بیشتری برخوردار است و با نام منطقه شناخته می­ شود.

این روستا در 390 کیلومتری زاهدان و در نزدیکی مرز کشور پاکستان قرار دارد. سفال­ های این منطقه شباهت بسیاری به سفالینه ­های به دست آمده از کاوش­ های باستان­ شناسی هزاره‌ی سوم پیش از میلاد دارد. ویژگی منحصر به فرد سفال­ این منطقه این است که شیوه‌ی ساخت آن از هزاره ­های قبل تا به امروز تغییر چندانی نداشته و هنرمندان سفالگر که عمده‌ی آنان زنان با ذوق این منطقه هستند بدون استفاده از چرخ سفالگری و با دست به ساخت این سفالینه­ ها مشغولند. نقوش این محصولات نیز ریشه‌ی چندین هزار ساله دارد و عمدتاً شامل نقوش هندسی و انتزاعی است.

سفال کلپورگان فاقد لعاب است و خاک مورد استفاده در آن را مردان بلوچ از منطقه­ ایی به نام "مش­کوتک" واقع در دو کیلومتری روستا تهیه می­ کنند. جنس خاک این منطقه به صورتی است که پس از پخت به رنگ قرمز در می ­آید و این نکته هم یکی از وجوه تمایز­ سفال این منطقه از سایر سفالینه­ های ایران است. پس از ساخت ظروفِ گِلی آنها را به مدت ده روز در معرض نور خورشید قرار می­ دهند تا کاملاً خشک شود؛ پس از خشک شدن سفالینه­ ها نقش ­زدن بر روی آن­ها آغاز می­­ شود، رنگ نقوش قهوه ای مایل به قرمز است و پس از پخت به رنگ سیاه در می­ آید. رنگ مورد استفاده رنگی معدنی است که از سنگی به نام "تیتوک" به دست می ­آید؛ این سنگ در منطقه‌ی "تپه ­آچار" از توابع شهرستان زابل تهیه می ­شود و شیوه کار به این صورت است که سنگ را بر روی تخته سنگ بزرگی می ­سایند و از پودر حاصل از سایش به همراه کمی آب دوغاب درست می­ کنند و سرانجام با چوب نازک درخت خرما نقش­ های کهن بر سفالینه ­ها نقش می­ بندد.

در مرحله‌ی نهایی ظروف را در سه نوبت در داخل کوره­ های سنتی که به صورت گودالی در زمین حفر شده است­ می­ پزند و آماده می ­کنند. سفال کلپورگان اغلب به شکل کاسه، کوزه، جام، قدح، پارچ و لیوان ساخته می­ شود. روستای کلپورگان در سال 1396 به عنوان موزه‌ی زنده سفال ثبت جهانی شد و همچنین توسط شورای جهانی صنایع دستی عنوان نخستین روستای سفالگری جهان را کسب کرد.


افزودن دیدگاه جدید