علی‌اکبر دهخدا

23
علی‌اکبر دهخدا

علی‌اکبر دهخدا به‌سال 1258 هجری شمسی در کوچه‌ی قاسم‌علی‌خان در محله‌ی سنگلج تهران متولد شد. دهخدا یکی از به-وجود آورندگان بزرگ سبک نثرنویسی جدید و سخنوران به‌نام ایران است. دهخدا تحصیلات خود را در تهران به‌پایان رساند و پس از آن سفری به اروپا داشت. پس از بازگشت در روزنامه‌ی صوراسرافیل با میرزا جهانگیرخان شیرازی و میرزا قاسم‌خان صوراسرافیل همکاری کرد.

او علاوه بر نگارش مقالات اساسی در روزنامه با امضای خود و تنظیم اخبار و سایر مطالب در صفحه‌ی هشتم روزنامه‌ی صوراسرافیل مقالات فکاهی تحت عنوان "چرند و پرند" با امضای مستعار "دخو" می‌نوشت. این مقالات بیشتر جنبه‌ی انتقادی داشت و به‌واسطه‌ی سبک خاصی که تا آن تاریخ در دنیای روزنامه‌نگاری بی‌سابقه بود شهرت زیادی یافت. شیوه‌ی نگارش دهخدا باعث بالا‌ رفتن تیتراژ روزنامه‌ی صوراسرافیل شد و در مدت کوتاهی آن روزنامه در ردیف یکی از روزنامه‌های بی-نظیر و کثیرالانتشار محسوب شد. تا اینکه پس از بمباران مجلس شورای ملی و شهادت میرزا جهانگیر خان روزنامه‌ی مذکور مدتی تعطیل شد و دهخدا و پنج نفر دیگر از مخالفین حکومت وقت به اروپا تبعید شدند. دهخدا در مدت تبعید خود مدتی در سویس و فرانسه به‌سر برد. پس از خلع محمد‌علیشاه از سلطنت دوباره به ایران بازگشت و به‌عنوان نماینده‌ی مردم تهران و کرمان به مجلس شورای ملی راه یافت.

در سال 1292 با آغاز جنگ جهانی اول و اتمام حجت روسیه‌ی تزاری و جریان معروف به مهاجرت آزادی‌خواهان به استانبول، بغداد و برلین، دهخدا به دعوت و مصلحت‌اندیشی خوانین بختیاری به چهارمحال رفت و تا پایان جنگ به ایل بختیاری پناهنده شد و فکر اولیه‌ی تدوین لغت‌نامه و امثال‌و‌حکم از همین ایام به‌خاطر او خطور کرد. دهخدا در سال 1299 فیش‌برداری برای دو اثر عظیم لغت‌نامه و امثال‌و‌حکم را آغاز کرد و درسال 1308 موفق به انتشار دوره‌ی چهارجلدی امثال‌و‌حکم از سوی وزارت فرهنگ شد و در سال 1318 جلد اول لغت‌نامه را به‌چاپ رساند. پس از پایان جنگ جهانی اول دهخدا از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری کرد و در دوره‌ی حکومت پهلوی اول به‌کارهای فرهنگی مشغول شد. مدتی ریاست وزارت معارف (فرهنگ)، ریاست تفتیش وزارت عدلیه (دادگستری) و ریاست مدرسه‌ی سیاسی را به‌عهده داشت و از زمان تاسیس دانشگاه تهران به سال 1313 ریاست دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی را تا سال 1320 به‌عهده داشت. پس از آن با تصویب شورای‌ملی برای چاپ لغت‌نامه دهخدا تمام وقت خود را صرف تدوین این اثر ارزشمند کرد.

علی‌اکبر دهخدا به‌تاریخ هفت اسفند 1334 در تهران در گذشت. و در گورستان ابن‌بابویه شهرری به‌خاک سپرده شد. از اوست " ای مرغ سحر چو این شب تار/ بگذاشت ز سر سیاهکاری؛ وزنفخه‌ی روح‌بخش اسحار/ رفت از سر خفتگان خماری؛ بگشود گره ز زلف زر‌تار/ محبوبه‌ی نیلگون عماری؛ یزدان بکمال شد نمودار/ و اهریمن زشت‌خو حصاری؛ یادآر زشمع مرده یادآر...


افزودن دیدگاه جدید