لرستان با آب و هوای کوهستانی در میان کوه‌های زاگرس مهد تمدن بشری بوده است، آثار مفرغی کشف شده، وجود غارهایی چون میرملاس، پاسنگر، گرارجنه و کلماکره -که قدمت‌شان به 40 هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد- شهر شاپورخواست، پل‌هایی چون کشکان و پلدختر، گواه تاریخی و باستانی بودن این منطقه است.
غار کلماکره حدود 15 کیلومتری شمال‌غربی پلدختر قرار دارد. با این‌که این غار به پلدختر نزدیک‌تر است اما با توجه به تقسیمات کشوری در بخش رومشگان از توابع شهرستان کوهدشت واقع شده است. این غار در دامنه کوه مله یا مهله قرار دارد که در ارتفاع 650 متری از سطح دریا است. آخرین روستا باغ دره است، بعد از آن باید یک مسیر خاکی، پرفراز و نشیب و کوهستانی را به مدت حدود 3 ساعت طی کنید تا به غار برسید، تا دهنه غار نیز مسیر کوهستانی است پس برای رفتن و دیدن این غار باید به امکانات کوهنوردی و غارنوردی مجهز باشید.
تا به نزدیکی غار نرسید متوجه وجود آن نمیشوید چرا که پیشانی غار یک و نیم تر از دهانه‌اش جلو آمده و در نتیجه ورودی غار از نظرها پنهان است. این غار طبیعی دارای قندیل‌ها و آویزها یا به اصطلاح استلاکتیت‌ها و استلاگمیت‌ها بوده که با ورود انسان به این مکان به طرز جبران ناپذیری تخریب شده است.
وجود خمرههای بزرگ غذا، آبچالههایی با آب زلال و ظروف سفالی در تدفین افراد، نشان از زندگی اولیه انسانها در غار بوده است. این غار دارای 4 تالار پشت‌سر هم است. تنها تالار اولی که در ورودی غار است اندکی روشنایی دارد که روشنایی‌اش را هم از همان ورودی غار می‌گیرد، سه تالار دیگر تاریک و بی نور است. از یک دهلیز 80 سانتی‌متری می‌توانید به‌صورت سینه خیز به تالار دوم بروید و با بالارفتن از یک ارتفاع حدود شش متری می‌شود به تالار سوم و چهارم رسید.
این غار در سال 1368 توسط چوپانی به نام «عزیز» کشف شد و بعد از آن مورد توجه محققین و باستان‌شناسان قرار گرفت. البته متاسفانه بخش زیادی از گنجینه به دست آمده در این غار به تاراج رفت و از موزه‌های متروپولتین و بریتیش میزیوم و لوور سر در آورد. با این وجود با آثار اندک به دست آمده از غار و قاچاقچیان، باستان‌شناسان به این نتیجه رسیدند که حدود 800 سال قبل از تاریخ، حکام محلی به نام «سمتی» یا «ساماتوره» تحت سیطره ایلام نو در این منطقه حکومت می‌کردند. عده‌ای معتقدند «اون ساک» آخرین شاه سمتی بعد از پایان یافتن حکومت ایلام، این گنجینه ارزشمند را برای حفاظت از دستبرد آشوریان در این غار پنهان کرد و بر آن نگهبانانی گماشت و این نگهبانان بعدها کشته شده و در دهانه غار دفن شدند. عده‌ای دیگر این گنجینه را، گنجینه هخامنشی می‌دانند که در حمله اسکندر به ایران در این غار پنهان کردند و بعضی دیگر کارکرد آئینی برای این غار در نظر گرفتند و معتقدند که اشیا به دست آمده از این غار (13 کل و بز، 8 گاو نر و 2 عقاب) نماد مهر است یا وجود پیکره غلبه شیر برگاو نر، گاوکشی آئین مهر را تداعی می‌کند و معنی آن نیز دلیل دیگر بر مهری بودن این غار می‌دانند. کلماکره نیز از دو کلمه «کلما» به معنی ماوای بز و کل و «کره» به معنی درخت انجیر کوهی تشکیل شده است که بز و درخت انجیر هر دو از نمادهای مهرپرستی است.
آثار به دست آمده در این گنجینه شامل ریتون، مجسمه‌های انسانی و حیوانی، ظروف و سفال، زیورآلات از جنس طلا و نقره و صورتکهای طلایی است که که با سنگ لاجورد و عاج تزئیین شده است، سنگ‌ها و عاج‌ها از بدخشان افغانستان وارد می‌شده است. نوشته‌های روی اجسام بیشتر به خط ایلامی و میخی است و در یک کتیبه به دست آمده از 17 شاه سمتی نام برده شده که از این تعداد چهار نفر لقب پادشاه را داشتند و بقیه پیروان این چهار نفر بودند.