گرچه قدمتِ تهران به عنوان پایتخت ایران به دوران قاجار و زمانی باز میگردد که آقامحمدخان قاجار پایتخت را از شیراز به مرکز ایران و به تهران منتقل کرد، اما تهران در واقع یکی از روستاهای ری بود. «ری» یکی از قدیمیترین و آبادترین شهرهای ایران و جایگاه کهنترین تمدنهای بشری بوده و تاریخی پنج هزار ساله و مستمر از دوران باستان تاکنون دارد. در دوره اسلامی ری «عروس شهرهای اسلام» لقب داشته و از همان زمان آثار بیهمتایی در ری ساخته شده که امروز آنچه از آنها به جا مانده است، نماد شکوه و عظمت این عروس پر رنگ و لعاب است.
شهر ری با جاذبههای تاریخی و گردشگری فراوان چون بازار قدیمی ری، برج و باروی ری، تپه چشمه علی، کاروانسرای دیر گلچین و غیره یکی از پربارترین مقاصد سفر خصوصا برای تهرانیهاست که میتوانند با سفر به ری روزی خاطره انگیز را برای خود خلق کنند. در میان این جاذبهها «برج طغرل» بدل به یکی از نمادهای اصلی شهرری شده و چون الماسی چند ضلعی و تراش خورده در میان سایر آثار، درخشانتر و اصیلتر است.
برج طغرل بنایی است به جا مانده از دوران سلجوقیان که بیش از 700 سال قدمت دارد و یکی از شاهکارهای معماری و نجوم ایرانی است. این بنای استوانهای، بیش از 48 متر مساحت و حدود 20 متر ارتفاع دارد و از آجر ساخته شده و همچنین از زاج، خاک و تخم مرغ به عنوان ملاط و برای استحکام بنا استفاده شده است.
این برج زیبا و دیدنی است و میشود از ورودی طاقی شکل و زیبای آن به داخل رفت و سقف آسمان را از زاویهای مدور دید و لذت برد. این برج ویژگیهای خاص و متفاوت زیادی هم دارد مثلا دیوارهای آجری آن به گونهای طراحی شده که موجب میشود صدا در این سازه پژواک داشته باشد و شنیدنی و رسا شود. برج طغرل در گذشته گنبدی هم داشته که احتمالا به انعکاس صدا بیشتر کمک میکرده اما این گنبد بعدها تخریب شده است. میگویند یکی از کاربردهای این برج رازآلود، راهنمایی کاروانهایی است که شبانه از راهِ اسطورهای ابریشم عبور میکردند و میخواستند در ری کمی بیاسایند. بنابراین همواره آتشی در بلندای این برج برافروخته بوده تا نشانهای برای مسافران در دلِ سیاه شب باشد.
برخی دیگر هم یکی از مهمترین کاربردهای برج طغرل را گاه شماری میدانند و معتقد هستند که گذشتگان از روی سایههای بنا و همچنین گذر نور از دریچهای که در بنا ایجاد شده است، میتوانستند روزهای ماه و سال را تعیین کنند. همچنین آنها بر اساس سایهای که خورشید بر کنگرههای این بنای عظیم ایجاد میکرده، قادر بودند تا ساعات روز را تشخیص دهند.
در برج طغرل یک پیکر هم به خاک رفته است که مناقشاتی درباره هویت این فرد وجود دارد، اما اکثر تاریخدانان این مقبره را متعلق به «سلطان طغرل بیک سلجوقی» حاکم ری میدانند. این برج در طول تاریخ آسیب دیده و بارها مرمت شده است. اولین بار برج طغرل در سال 1301 و در سی و پنجمین سالگرد سلطنت ناصرالدین شاه مرمت شد و بعد از انقلاب تا سالها این بنا به حال خودش رها شده بود تا اینکه در سال 1377 دوباره مرمت شد و حالا بدل به یکی از آراسته ترین و زیباترین جاذبههای گردشگری ری قدیم است.
