رقص مازندرانی (سِما، لاک سَری سِما، چَکِه سِما)

رقص مازندرانی (سِما، لاک سَری سِما، چَکِه سِما)

رقص مازندرانی (سِما، لاک سَری سِما، چَکِه سِما)

31

رقص مازندرانی با نام ‌هایی نظیر سِما، لاک سَری سِما یا چَکِه سِما، یکی از رقص های محلی و بومی رایج در شمال ایران و در استان مازندران است که همراه با ساز و آواز، با ریتمی تند، پر شور و نشاط اجرا می ‌شود و در حال حاضر تقریباً تنها رقصی است که جایی در همه ی مناطق طَبَری (مازندرانی) وجود ندارد که این رقص در آن اجرا نشود. لاک سری سما با مضمونی غنائی (عاشقانه) رقصی زنانه و دارای حرکات محدود است که تمامی حرکات آن، به تبعیت از مضمون، مبین حالات و احساسات مردم منطقه است. آنچه که اصالت برخی از حرکات این رقص را روشن می سازد، اجراهای شبیه به هم و همسان بودن حرکات و حالاتی است که مردم این منطقه از شرقی ترین تا غربی ترین نقطه ی این استان، با تفاوت ‌های جزیی در اجرای آن اتفاق نظر دارند.
لاک سری سما به طور معمول در مجالس شادمانی زنانه، اعیاد، رسم ها و جشن های محلی، جشن ‌های عروسی ( از جمله مراسم تحفه بردن از سوی خانواده ی داماد برای خانواده ی عروس، بله بُرُون، جشن های عقد، حنابندان)، ختنه سوران و دیگر مناسبت های شاد اجرا می ‌شود. 
چکه سما از دو بخشِ چَکِه که در زبان مازندرانی به معنی دست زدن است (به عمل دست زدن یا کَف زدن، چَکِه بَزوئِن گفته می شود) و از خصوصیات متمایز این رقص است و نیز سِما تشکیل شده است که رقصی است بیانگر شادی ها، امیال و آرزوهای عاشقانه ی مردم (که سِماع نیز تلفظ می ‌شود).
این رقص عموماً به صورت فردی یا با حضور دو نفر و در بعضی مواقع دسته ‌جمعی و گاه توسط مردان اجرا می شود. رقصندگان با بر تن کردن دامن محلی پُرچینی که تا بالای زانو می ‌رسد و شَلیته شِلوار یا چرخ شِلوار نام دارد و بازمانده لباس محلی زنان مازندرانی است و با گرفتن حالتی ویژه و تکان دادن شلیته با اجرای حرکات موزون و ظریف دست‌ و پا و لرزاندن شانه ها و دیگر اعضای بدن، به ویژه در نیم ‌تنه ‌ی پایین، به ‌طور مستقل و نامنظم می‌ رقصند. اغلب حرکات این رقص، توأم با دست زدن رقصنده در حین اجرای حرکات مختلف و دست زدن همراهانی است که دایره ‌وار در اطراف ایستاده‌ اند. گونه ی دیگری از چکه سما با دستمالی در دست با نام «دستمال سما» اجرا می شود. 
برای ایجاد موسیقی رقص لاک سری سما، فردی با ضربات هماهنگ دو دست روی لوازمی همچون تَشت، لَگَن و یا وسایل دیگر می کوبد و خود و یا شخص دیگر برای ایجاد شور بیشتر آوازهای شاد می خوانند. قبل از لگنِ رویی و مسی، مردم مازندران از لاک (ظرف چوبی) برای نواختن ساز این رقص استفاده می کردند. امروزه علاوه بر این ابزار از آلات موسیقیِ روز نیز در مراسم مختلف استفاده می ‌شود. در گذشته، لاک‌ سری ‌سما به شیوه ای اصیل و با حرکاتی بسیار زیبا اجرا می شد. اکنون در عین حال که این رقص با تحریف ‌هایی اجرا می ‌شود، در روستاها و مناطق مختلف مازندران می ‌توان شاهد اجرای سالخوردگان از بعضی حرکات اصیل این نوع رقص بومی بود. 


افزودن دیدگاه جدید