برج‌های دوگانه خرقان

برج‌های دوگانه خرقان

برج‌های دوگانه خرقان

0

هنر دوره سلجوقی بخشی از هنر دوران اسلامی است و در دوره سلجوقی هنر معماری به شکوفایی و کمال رسید. در این دوره هنرمندان و معماران آثار فراوانی به وجود آوردند. معماری و ساخت مساجد، مدارس، کاروانسرا، مقابر و برج‌های مختلف از جمله آثار این دوره شکوهمند است. 
برج‌های دوگانه خرقان، دو برج آجری دوره سلجوقی هستند که محل دفن دو ترک سلجوقی به نام‌های «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصور ایلتای‌تی پسر تکین» می‌باشند. این آثار باستانی در فاصله یک کیلومتری روستای حصار از توابع دهستان خرقان غربی و در ۳۲ کیلومتری جاده قزوین- همدان قرار دارند. این دو برج که معماری همانندی دارند، در امتداد شرقی- غربی و با فاصله ۲۹ متری از یکدیگر قرار گرفته‌اند. برج‌ها بصورت هشت‌ضلعی بنا شده‌اند. 
در کتیبه‌هایی که در سردر ورودی برج‌ها قرار گرفته، اطلاعاتی در مورد سال ساخت و معمار بناها ثبت شده‌ است. بر اساس این کتیبه‌ها، برج شرقی از برج غربی قدیمی‌تر است. برج شرقی در سال ۴۶۰ هجری قمری توسط محمد بن مکی زنجانی بنا شده است. اما کتیبه برج غربی سال ساخت برج را ۴۸۶ هجری قمری و معمار آن را ابوالمعالی بن مکی زنجانی معرفی می‌کند.
برج شرقی حدود ۱۵ متر ارتفاع و ۱۱ متر قطر دارد. ضریحی داخل برج قرار گرفته است. تزیینات داخلی این برج شامل نقاشی‌های گوناگونی مانند طاووس نر با چتری به شکل بادبزن، ستاره‌های شش یا هشت‌پر و دو طاووس در مقابل یکدیگر می‌باشد. نقشی از درخت انار با دو پرنده در دو طرف‌آن در میان دو طاق‌نمای داخل بنا دیده‌می‌شود. سطح داخلی گنبد بنا بوسیله خط کوفی تزئین شده است.
بر خلاف برج شرقی، برای تزئین فضای داخلی برج غربی از پوشش گچ و نقاشی دیواری استفاده نشده است.  نمای دیوارهای داخلی برج آجرچینی ساده‌ای دارند. در حاشیه گنبد نقوش هندسی به همراه کتیبه‌ای قرآنی به خط کوفی نقش بسته است. در داخل این برج هم ضریحی هم‌اندازه ضریح برج شرقی وجود دارد که در حاشیه بالای آن، نام دوازده امام با خط نسخ کنده‌کاری شده ‌است.
اولین بار گنبدهای دو پوسته گسسته (میان‌تهی) در این برج‌ها اجرا شد. پوسته خارجی گنبد برج شرقی از بین رفته است اما پوسته داخلی آن سالم است. برای رسیدن به روی گنبد دو پلکان مارپیچ ایجاد شده است. 
هنر آجرکاری، گره‌چینی و ایجاد نقوش هندسی به وسیله آجر در این برج‌ها در دوره سلجوقی به اوج خود رسید. شیوه‌ آجرکاری به کار گرفته شده‌ در برج‌ها به عنوان الگویی در ساخت بناهای دیگری مانند گنبد سرخ مراغه استفاده شد. طرح‌های آجرکاری استفاده شده در این دو برج به بیش از پنچاه طرح می‌رسد.
بهترین زمان برای بازدید از این شاهکارهای معماری قرن پنجم هجری قمری که در منطقه‌ای کوهستانی و در غرب قلعه تاريخي شميران بنا شده‌اند، در فصل‌های بهار و تابستان است.


افزودن دیدگاه جدید