بافت تاریخی دره شهر

در 140 کیلومتری ایلام خرابه‌هایی از یک شهر تاریخی به‌چشم می‌خورد. "ماداکتو" که نام پیشین این منطقه است پایتخت تابستانی عیلامی‌ها بود که در حمله‌ی آشور بانی پال ویران و مردم آن قتل و عام شدند. در خرابه‌های حاضر دره‌شهر که بازمانده یک شهر از زمان ساسانیان است آثار چهارراه‌ها، کوچه‌ها، برج‌های نگهبانی، سیستم آبکشی و دفع فاضلاب و شهرسازی آن دوره باقی مانده است. همچنین گچبری‌های منحصر به‌ فردی در این شهر باستانی به‌دست‌آمده است که در نوع خود بی‌نظیر است. سکه‌های یافت شده در خرابه-های دره شهر نشان از دوران حکومت خسرو سوم دارد. این شهر در زلزله سال 334 قمری کاملاً ویران شد. در دوران سلجوقی تا اوایل صفوی در این ناحیه بازماندگان و آتابکان لر کوچک و خاندان آل خورشید حکومت داشتند و از آن به‌بعد به‌صورت والی‌گری اداره می‌شد. قرارگیری دره شهر در کنار کبیرکوه و خرابه‌های شهر باستانی ماداکتو ساسانی و رود خروشان سیمره باعث شده تا این شهر از اهمیت بسیاری در میان تاریخ‌دانان و باستان‌شناسان امروزی برخوردار باشد. به‌طوری که به آن لقب اولین شهر تاریخی دوره‌ی ساسانی داده اند. نخستین موزه‌ی باستان‌شناسی استان ایلام که به‌‌عنوان تنها موزه تخصصی باستان‌شناسی غرب کشور نیز شناخته می‌شود در سال 1384 در این شهر تاریخی آغاز به‌کار کرد. شهرستان دره شهر دارای ۵۴۵ اثر تاریخی و طبیعی است که ۱۴۰ اثر از این تعداد در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

دره شهر قطب بنا‌های تاریخی ایلام است که موجب جذب گردشگران خارجی بسیاری شده و این شهر تاریخی به‌عنوان مهم‌ترین اثر تاریخی استان ایلام شناخته شده است. در سال‌های گذشته آثار متنوع تاریخی از شهرستان دره شهر به‌خصوص شهر تاریخی سیمره به‌دست آمده که درحال حاضر در سایت موزه‌ی دره شهر نگهداری میشود. بیش از 300 شی تاریخی و فرهنگی متعلق به ادوار مختلف در این موزه نگهداری می‌شود که شامل گچ‌بری‌ها، زیورآلات، سکه‌ها، ظروف سفالی مربوط به‌دوران تاریخی مختلف از جمله هخامنشی و ساسانی است.

در حال حاضر 100 اثر تاریخی که مراحل ثبت آنها در مخزن امن اشیای استان انجام شده در موزه دره‌شهر نگهداری می‌شود. آثار شامل سفال، خنجر و زیورآلاتی است که در محدوده‌ی شهر تاریخی دره‌شهر کشف شده‌اند و امروزه در معرض دید عموم قرار گرفته است. شهر تاریخی ماداکتو از اولین آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران در سال 1310 خورشیدی است.