در این سفر دو روزه میخواهیم بخشی از مسیر کاروانروی قدیم را با هم همسفر شویم و به مانند مسافران روزهای دور در کاروانسراهای بین راهی، لختی بیاساییم و باز ادامه راه دهیم.
بخشی از مهمترین کاروانسراهای عباسی راه ابریشم در استان سمنان واقع شده است که برای بازدید از آنها از شمال شرقی این استان وارد میشویم. مبدأ این سفر، شهر سبزوار در استان خراسان رضوی است و نقطه پایانی، شهر قم خواهد بود. از سبزوار هممسیر جاده امام رضا میشوید که این نام به راه ارتباطی تهران تا مشهد اطلاق میشود.
با پشت سر گذاشتن 150 کیلومتر از سبزوار به سمت شاهرود، به اولین کاروانسرا میرسید. کاروانسرای میاندشت در میان دشتی وسیع در نزدیکی میامِی و درست کنار جاده اصلی واقع شده است.
خوشبختانه کاروانسرای میاندشت به خوبی بازسازی شده و آماده پذیرایی از گردشگران است. پس از بازدید از این مجموعه بزرگ، 130 کیلومتر که به سمت غرب ادامه مسیر دهید، درست در میانههای راه شاهرود به دامغان به کاروانسرای دهملا در روستایی به همین نام میرسید. کاروانسرای دهملا یک کاروانسرای کوچک و جمع و جور است که متاسفانه نگهداری مناسبی از آن نمیشود.
پس از بازدید از دهملا، با عبور از مهاندوست به شهر تاریخی دامغان میرسید که مسجد تاریخانه مهمترین اثر تاریخی آن است. بنای تاریخی و طبیعت چشمهعلی دامغان نیز گزینههای دیگر برای بازدید شما هستند. اما فراموش نکنید هدف ما در این سفر بازدید از کاروانسراهاست پس زمان را از دست ندهید و راهی جاده دامغان به سمنان شوید.
در یک سوم پایانی این مسیر کویری، به نقطهای میرسید که پیچ و تاب جاده زیاد میشود و باید در شیب کوه به سمت بالا بروید. اینجا گردنه آهوان است.
کاروانسرای انوشیروانی آهوان که به رباط انوشیروانی نیز معروف است در فاصله 120 کیلومتری کاروانسرای دهملا بنا شده است. به فاصله بین این کاروانسراها دقت کنید! همه چیز با حساب و کتاب است.
رباط انوشیروانی در گردنه آهوان که زمستانهای سخت و جانکاه آن از قدیم معروف بوده، ساخته شده تا مأمن مسافران در این راه طولانی باشد. حجم سنگ به کار رفته در این کاروانسرا توجه شما را به خود جلب میکند و البته بیارتباط به شرایط سخت جغرافیایی گردنه آهوان نیست. بخشی از رباط انوشیروانی مرمت شده است اما هنوز امکانات اقامتی و شبمانی در آن فراهم نیست.
روز پربازدیدی را پشت سر گذاشتیم و اکنون باید جایی برای شبمانی پیدا کنید. 77 کیلومتر که به سمت تهران ادامه مسیر دهید، باعبور از سمنان به کاروانسرای لاسجِرد میرسید که بهترین جا برای میزبانی شماست.
امشب کافیست اندکی قوه تخیل خود را به کار بیاندازید تا صدای کاروانیان و شترها را که در هنگام غروب به لاسجرد میرسند، بشنوید و با مسافران مختلف از شهرها و کشورهای گوناگون همنشینی داشته باشید.
سمنان هفتمین استان بزرگ کشور است و شما در حال عبور از عرض این استان و همراه با جاده ابریشم هستید.
پس از ترک کاروانسرای لاسجرد و در فاصله 40 کیلومتری آن، به کاروانسرای دهنمک در جنوب جاده سمنان به گرمسار میرسید. این کاروانسرا نیز به خوبی بازسازی شده و امکان شبمانی را دارد.
اگر چه این سفر ما به نقطه پایان خود در استان سمنان رسیده است اما حیف است که این برنامه را به این شکل به پایان برسانیم. یک پیشنهاد خوب این است که از گرمسار راهی کاروانسرای دیرگچین شوید و بزم خود را با کاروانیان قرنها پیش کامل کنید.
دیرگچین در میانه راه جدید گرمسار به قم و تقریبا بر روی خط مرزی استانهای قم و سمنان قرار گرفته است اما از نظر تقسیمات کشوری، یکی از آثار تاریخی استان قم به حساب میآید.
این کاروانسرا که به دیرکاج نیز معروف بوده است، یکی از کاملترین کاروانسراها و به عنوان مادر کاروانسراهای ایران شناخته میشود. قدمت بنای اولیه آن را حتی به زمان ساسانیان نسبت میدهند و خوشبختانه پس از مرمت، اکنون امکان اقامت در آن فراهم است. از آن جایی که تقریبا هیچ روستا و شهری در نزدیکی دیرگچین وجود ندارد، تجربه شبمانی در این واهه کویری، تجربهای فراموش نشدنی خواهد بود.