عبور از کوهستان بلند همیشه برای همه جذاب بوده است. همانطور که عبور از دریاها برای مردمان اقوام مختلف مهم بوده است و بیدرنگ به یاد سهراب سپهری عزیز میافتیم که گفت: "پشت دریا شهریست" و قطعا این کنجکاوی با مسافران همراه است که آن شهر کجاست؟!
کوهها نه تنها اقلیمهای آب و هوایی متنوع را شکل میدهند بلکه بر اساس همین تنوع اقلیم، پوشاک، خوراک، آداب و رسوم و فرهنگ را نیز تغییر میدهند. به همین دلیل هر جایی که نام «گردنه» به گوشتان خورد شک نکنید که یک تنوع فرهنگی و طبیعی در پیش است. گردنه به جایی گفته میشود که کوهستان بلند، مجوز گذر و عبور را به ما میدهد و معمولا کمارتفاع ترین قسمت یک رشته کوه به هم چسبیده است و پَستترین قسمت این خطالرأس با نام گردنه شناخته میشود.
در ایران گردنههای زیادی داریم که تعدادی از معروفترین آنها گردنه اسدآباد در همدان، گردنه بیژن در کهگیلویه و بویراحمد، گردنه گَدوک در مازندران، گردنه کولیکُش در فارس و گردنه آهوان در سمنان هستند.
در این میان اما یکی از شناختهشده ترین گردنههای ایران، گردنه حیران است. این گردنه در استان گیلان و در مرز استان اردبیل و هم مرز با کشور آذربایجان واقع شده است به طوری که وقتی از این گردنه عبور میکنید جنگلهای هیرکانی کشور آذربایجان را میبینید.
برای رسیدن به گردنه حیران باید خود را به آستارا یا اردبیل برسانید چرا که این گردنه در کوههای تالش و در میان استانهای گیلان و اردبیل واقع شده است.
اگر از استان گیلان میآیید باید خود را به آستارا برسانید که در منتهاالیه جاده ساحلی دریای کاسپین و در شمالیترین قسمت غرب دریاچه در خاک ایران واقع شده است.
پس از بازدید از تالاب استیل و بازار آستارا راهی جاده اردبیل شوید. آستارا در تابستان گرم و شرجی است اما کمی صبر داشته باشید و گرما را تحمل کنید که خبرهای خوبی در راه است. کم کم شیب جاده زیاد میشود و شما در پیچ و خم جاده از شهر دور میشوید. با افزایش ارتفاع مناظر بسیار زیبایی پیشِ چشمِ شما خودنمایی میکنند و هوا کمکم خنک میشود.
خوشبختانه در سالهای اخیر مسیر گردنه حیران بهسازی شده است و شما با خیال راحت میتوانید در آن رانندگی کنید.
با رسیدن به بلندترین نقطه، امکان استفاده از تلهکابین جدید حیران را خواهید داشت که شما را به بلندیهای جنگل فَندُقلو در استان اردبیل میبرد.
با عبور از گردنه وارد استان اردبیل شده و به سمت شهر نَمین سرازیر میشوید. اگر فرصت استفاده از تلهکابین را نداشتید، اکنون این شانس را دارید که از نمین تابلوهای جنگل فندقلو را دنبال کرده و خود را به دشت بابونه برسانید.
اگر تا به حال به اردبیل نیامدهاید، بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی و دریاچه شورابیل، واجبترین مکانهایی هستند که باید ببینید. هتلها و مراکز اقامتی نسبتا مناسبی در اردبیل پیدا میشود که شب را به صبح برسانید. همچنین به تازگی چند اقامتگاه بومگردی در این شهر و روستاهای اطراف آن افتتاح شده است که اگر به فرهنگ بومی و تجربه زندگی با محلیها علاقمند هستید، گزینههای مناسبی هستند.
اما هدف بعدی بازدید ما در این سفر، دریاچه نِئور است. این دریاچه در جنوب شرقی اردبیل و در فاصله زمانی یک ساعت و نیم از شهر اردبیل شکل گرفته است.
برای رسیدن به دریاچه باید در جاده زنجان که به جاده سَرچَم معروف است تا سه راهی بودالالو برانید و با انحراف به سمت چپ، راهی عباسآباد و دریاچه کوهستانی نئور شوید. نگران نباشید در سه راهی بودالالو تابلوی دریاچه نصب شده است و شما را راهنمایی میکند.
از آنجایی که نئور در منطقهای حفاظتشده واقع شده است و توسط منابع طبیعی و سازمان محیط زیست کشور محافظت میشود، در اطراف دریاچه هیچگونه ساخت و سازی انجام نشده است و امکانات رفاهی و اقامتی در این محل وجود ندارد. در نتیجه تنها امکان کمپینگ در کنار این دریاچه وجود دارد. شکار در این منطقه ممنوع است اما در ماههای مشخصی از سال مجوز ماهیگیری به صورت محدود صادر میشود.
پس از بازدید از دریاچه بزرگ و زیبای نئور، مسیر را به سمت جاده اصلی بازگردید و در جاده سرچم به سمت زنجان ادامه دهید. جاده سرچم خود به تنهایی دیدنی است. با عبور از دشتهای وسیع وارد کوهستان میشوید و در تمام طول مسیر رودخانههای هیروچای و قزل اوزن شما را همراهی میکنند.
تعداد تونلهای این جاده جالب توجه است. جاده سرچم دوازده تونل دارد که به نام دوازده امام نامگذاری شده و هر تونل به نام یکی از امامان مطهر شناخته میشوند.
در این مسیر یکی از دیدنیترین مناظر طبیعی ایران از طریق نصب یک پل معلق بلند ایجاد شده است. پل معلق پیرتقی در کنار روستایی به همین نام بر روی رودخانه قِزِل اوزَن و بر روی درهای وسیع ساخته شده است و امکان عبور پیاده از روی آن وجود دارد، تجربهای بسیار مهیج و به یادماندنی.
این جاده به اتوبان زنجان - تبریز میرسد، در حدود 90 کیلومتری زنجان. از اینجا به بعد انتخاب با شماست که سفر خود را به سمت زنجان ادامه دهید یا تبریز!