یکی از جذابیتهای تهران، بناهای قدیمی آن است که از سالها پیش برای پایتخت به یادگار ماندهاند. کاخ شهربانی تهران یکی از همین عمارتهای ارزشمند تاریخی است.
کاخ شهرداری که اکنون آنرا به نام ساختمان شماره ۹ وزرات امور خارجه میشناسیم، کمتر از ۵۰۰ متر با میدان امام خمینی فاصله دارد و در خیابان امام خمینی واقع شده است. ایستگاه مترو امام خمینی و ترمینال فیاضبخش فاصلهی کوتاهی تا اینجا دارند.
کاخ در شرق میدان مَشق قرار دارد که از قدیمیترین نقاط تهران بهحساب میآید و ثبت ملی شده است. کاخ شهربانی کل کشور در دورهی پهلوی اول و سال ۱۳۱۵ ساخته شد. اکنون این عمارت یکی از ساختمانهای وزرات امور خارجه است، چراکه در سال ۱۳۸۰ وزارت امورخارجه آن را از نیروی انتظامی خرید و به یکی از ساختمانهای اداری خود تبدیل کرد.
معمار معروف آن دوران، گابریل گورکیان عمارت شهرداری را طراحی کرد. او پایهگذار معماری نوین در کشور بود و سبک نئوکلاسیک ایرانی را برای این کاخ برگزید. این سبک معماری چند سالی در کشور متداول بود و عمارتهای زیادی بر اساس این الگو طراحی و ساخته شدند. اما بدون تردید کاخ شهربانی تهران بهترین نمونه از بناهای سبک نئوکلاسیک بهحساب میآید.
نمای بیرونی عمارت حالوهوای ایرانی دارد و یادآور تختجمشید است. پلههای ورودی آن مانند کاخ آپادانا از دو طرف به ایوان زیبای عمارت میرسند. ستونها و سرستونهای باشکوهش با نقشهایی مانند سربازان هخامنشی کاملا به تختجمشید شباهت دارند.
طراحی داخلی این عمارت از سبک معماری اروپایی وام گرفته است و آینهکاری و گچبریهای هنرمندانهای در آن دیده میشود. کاخ شهربانی سه طبقه است و ۲۱ هزار متر وسعت دارد.
مقابل کاخ شهربانی و در آن سوی میدان مشق، باغ ملی دیده میشود که سر در آن در سالهای نه چندان دور و پیش از ساخت برج آزادی، نماد تهران بهشمار میرفت. میدان مشق یا میدان مارش در دورهی قاجار ساخته شد. اما سر در باغ ملی با طراحی چشمگیر، درهای چدنی و کاشیکاریهای زیبایش، اثری از مهندسهای آلمانیست که به دستور پهلوی اول آن را ساختند.
