شهرهای زیادی در ایران هستند که عموم مردم تصویر نادرستی از آن دارند. عدم شناخت و وقوع یک رویداد تاریخی تاثیرگذار در آن منطقه کافی است که پرونده آن شهر و منطقه را برای همیشه در ذهن خود ببندیم. طبس یکی از آن شهرهاست که اولین چیزی که با شنیدن نام آن از ذهنها عبور میکند، طوفان شن و یا زلزله است. تصور عمومی از طبس کویر است و بیابان! در این سفر شما به دیدار بخشی از دیدنیهای شهر طبس و اطراف آن میروید که با همه ساختههای ذهنی قبلی متفاوت است!
راهآهن سراسری ایران از طبس میگذرد و قطارهای تهران یک روز درمیان به این شهر میرسند. فاصله طبس از تهران با خودرو حدود 10 ساعت و از مشهد حدود 6 ساعت است. طبس فرودگاه دارد و در حال حاضر هفتهای دو پرواز در روزهای یکشنبه و سهشنبه از تهران به این شهر برگزار میشود. نزدیکترین فرودگاه به این شهر، فرودگاه بیرجند در مرکز استان است که حدود 3 ساعت با طبس فاصله دارد.
در نتیجه برای دیدار از طبس باید زمان کافی برای رفت و برگشت داشته باشید.
مهمترین جاذبه شهر طبس، باغ گلشن است که با ورود به آن شگفزده خواهید شد. یک باغ سرسبز و با صفا که سایه خنک درختان آن و جریان آب، شما را از کویر جدا میکند. وجود درختان و گونههای مختلف گیاهان، پرندگان متنوع و به خصوص پلیکانهای معروف باغ گلشن آن را جذابتر کرده است.
پس از بازدید از باغ گلشن، بهتر است زمان را از دست ندهید و خیلی زود از شهر خارج شوید. مقصد یکی از عجیبترین تنگههای ایران است که با نام تنگه مرتضیعلی شناخته میشود و در فاصله 30 کیلومتری از باغ گلشن و در شرق طبس قرار گرفته است. در میان راه با عبور از کوههای شتری و نرسیده به روستای خَرو از کنار دریاچه سد نهرین رد میشوید. روستای کوهپایهای خرو یا به قول محلیها خور، بسیار آباد است و باغهای میوه متنوعی دارد. علاوه بر میوههای روستاهای کوهستانی و کوهپایهای مانند انجیر، گردو و انگور، در فصل پاییز میتوانید سراغ مزارع زعفران را بگیرید و برداشت زعفران را از نزدیک ببینید.
پس از گشت و گذاری کوتاه در روستا، راهی مقصد اصلی میشویم. درهسر یا کال سردره، عنوان رودخانه و درهای است که به عنوان یکی از تفرجگاههای مطرح منطقه شناخته میشود. این دره نه تنها از نظر طبیعی بلکه از نظر تاریخی نیز حائز اهمیت است.
در ابتدای دره، چشمهای پر آب وجود دارد که ماهیهای زیادی در این قسمت جمع میشوند. نام چشمه جعفری است که از میان شکاف کوه جاری میشود. درون تنگه مرتضی علی خانههای گبر بر روی دیوارهها در طول سالیان باقی ماندهاند. در ادامه به چشمه اصلی مرتضیعلی میرسید که یک چشمه آب گرم است.
آب گرم از داخل دیواره تنگه، کانال آبی شبیه به غار درست کرده است و به شکل یه آبریز زیبا از درون دالان غار به درون دره میریزد. این در حالی است که آب جاری درون دره سرد است و شما تجربه وجود همزمان آب سرد و گرم را به شکل عجیبی خواهید داشت. همچنان که از مسیر لذت میبرید، به راه خود درون تنگه ادامه دهید تا به طاق عباسی برسید. سازه عظیمی که حدود 700 سال قدمت دارد و نقش سد و آببند را داشته است.
یکی از تناقضاتی که در این سفر با آن روبرو میشوید، دیدن شالیزار در دل منطقهای کویری است! برای دیدن شالیزار باید راهی روستای اَزمیغان در شمال طبس شوید. از باغ گلشن طبس تا روستای ازمیغان حدود 40 کیلومتر فاصله است.
در نزدیکی ازمیغان یکی دیگر از زیباترین درههای شرق ایران واقع شده است. درهای با نام کال جنی که حاصل فرسایش سالیان سال است. برای پیمایش دره حتما نیاز به راهنمای محلی دارید و در غیر اینصورت میتوانید دره را از بالا تماشا کنید.
اگر به اندازه 40 کیلومتر از باغ گلشن به سمت جنوب شرقی طبس بروید، به یکی از زیباترین بافتهای روستاهای کویری ایران در روستای اصفهک میرسید. روستای اِصفَهَک که در زلزله سال 1357 بخش زیادی از آن تخریب شده بود، اکنون به بهترین شکل بازسازی شده و زیباترین اقامتگاههای کویری را در آن پیدا میکنید.
حال که این همه صحبت از کویر شد، حیف است که در مجاورت نابترین مناطق کویری ایران باشید و کویرنوردی نکنید. کویر حلوان در مجاورت روستای حلوان و در فاصله 85 کیلومتری شمال غربی طبس واقع شده است.
امروز وقت جدا شدن از طبس است. مقصد روستای نایبند و آبگرم دیگ رستم است که تا طبس حدود دو ساعت و نیم فاصل دارند. برای رسیدن به نایبند، مسیر کرمان و راور را در پیش بگیرید تا در جادهای کویری راهی جنوب جغرافیایی شوید. نایبند روستایی پلکانی در حاشیه جاده طبس راور است که همچون واههای در کویر، شما را شگفتزده میکند.
خوشبختانه در سالهای اخیر اقامتگاههای بومگردی متعددی در این منطقه راهاندازی شده است که خیال شما را از اقامت شبانه راحت میکند. آب گرم طبیعی و روباز دیگ رستم نیز در فاصله 12 کیلومتری این روستا در کنار جاده اصلی واقع شده است. راستی فراموش نکنید که اینجا یکی از زیستگاههای یوزپلنگ آسیایی است؛ پس آهسته برانید.