شهر قم مدفن حضرت معصومه (س)، دختر امام موسی کاظم (ع) هفتمین امام شیعیان است. این بنای با شکوه در مرکز شهر واقع شده و تاریخ بنای آن به قرن سوم هجری قمری باز می گردد. پس از خاکسپاری پیکر مطهر حضرت معصومه (س) در محل کنونی، که در آن زمان بابلان نام داشت، پسران اشعری سایبانی از بوریا بر روی مرقد او قرار دادند و پس از مدتی در اواسط قرن سوم هجری قمری حضرت زینب دختر امام جواد (ع) از مصالح آجر و سنگ و گچ، گنبد و بارگاهی بر روی مرقد مطهر ایشان ساخت. سیر تاریخی این بنا در طول دوره های مختلف دستخوش تغییراتی بوده است و در زمان صفویه شکوه و جلال یافت.
امروزه حرم مطهر دارای ضریح، گنبد، رواق ها، ایوان ها، صحن ها، گلدسته ها و عناصر دیگر معماری است و حجم سنگینی از تزییناتی نظیر حجاری یا کاربرد سنگ های مرمر به رنگ های مختلف در ازاره ها، کاشی کاری به صورت هفت رنگ یا معرّق در سطوح دیوار، آینه کاری طاق و تاقچه و قوس ها دارد و بقیه ی هنرها و تزیینات معماری مانند نقاشی روی گچ، نقره کاری و غیره که ظرافت بیشتری دارند بر اثر مرور زمان جلوه ی کمتری دارند.
حرم حضرت معصومه (س) و تشکیلات اداری وابسته به آستانه همواره مورد توجه و احترام شیعیان و مسلمانان بوده است و بعد از حرم امام رضا (هشتمین امام شیعیان) یکی از بزرگ ترین قطب های مذهبی، زیارتی ایران به شمار می رود.
