حلیم (هلیم) نام غذایی بسیار لذیذ، مقوی و انرژی‌زاست که پخت آن در ایران و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه رواج دارد. ابتدا لازم است در باب این واژه و معانی مختلف آن اندکی توضیح دهیم. در لغت‌نامۀ دهخدا ذیل واژۀ هلیم این‌گونه آمده است: «خوراکی است که از بلغور و گوشت پزند و در ضمن پختن پیوسته به هم زنند تا لعاب گیرد و سپس بر روی آن روغن و گونه‌ای از ادویۀ معطر (بیشتر دارچین) ریزند». و نیز در معنی دیگر از همین واژه می‌خوانیم: «چسبنده از هر چیزی». در همین واژه‌نامه حلیم این‌گونه توضیح داده شده است: «بردبار... خویشتن‌دار... گندم با هریسه... و آن آشی است معروف». (لغت‌نامۀ دهخدا) همچنین در واژه‌نامۀ عمید حلیم به معنای «خوراکی که از گندم و گوشت پختۀ له‌شده تهیه می‌شود» (فرهنگ فارسی عمید) آمده است و معین نیز آن را به «بردبار» ترجمه کرده است. (فرهنگ فارسی معین) مسئلۀ جالب توجه در معانی این دو واژه قرار گرفتن دو مفهوم صبر و شکیبایی در کنار توصیف این غذاست که ارتباط مستقیمی با پیشینه و داستان پخت آن دارد. داستان از این قرار است که شکل اصلی املای این واژه به‌صورت هلیم بوده است، اما به این دلیل که در قدیم امکانات مناسب برای پخت سریع هلیم وجود نداشت، آشپزها دشواری‌های زیادی را برای پختن و صاف کردن این غذا متحمل می‌شدند. از این رو، طبخ هلیم و عمل آوردن آن نیاز به صبر و شکیبایی بسیار داشت. همین امر سبب شد که به مرور واژۀ «حِلم» به‌معنای شکیبایی و بردباری ریشۀ هلیم پنداشته شود و این غذا بیشتر به شکل حلیم نوشته شود و رواج یابد.
در باب شیوۀ پخت هلیم (حلیم) و مواد تشکیل دهندۀ آن باید گفت که مواد اصلی تشکیل‌دهندۀ این غذا گندم یا بلغور و گوشت است. ابتدا گندم را پوست می‌کنند و کاملاً له می‌کنند و می‌گذارند خوب بپزد. گوشت را نیز با پیاز در دیگی جداگانه بار می‌گذارند تا خوب بپزد. این گوشت معمولاً گوشت سردست گوساله است. پس از پخت گوشت آن را از استخوان جدا کرده و کاملاً ریش ریش می‌کنند. در مرحلۀ آخر گوشت‌های ریش‌ریش شده و گندم یا بلغور له‌شده و پخته را با هم ترکیب می‌کنند و ادویه‌های لازم را اضافه کرده و می‌گذارند که خوب جا بیفتد. پخت حلیم به زمانی حدود 8 تا 10 ساعت نیاز دارد. جالب اینجاست که شیوۀ پخت هلیم در گذشته متفاوت بوده و در آغاز آن را از گندم پوست نگرفته همراه با گوشت تکه‌ای و حتی استخوان‌دار می‌پختند و به آن نخود هم اضافه می‌کردند. اما به مرور این شیوۀ جدید جایگزین شده که گفته می‌شود نخستین بار اهالی جاسب، از توابع استان مرکزی، آن را ابداع کردند. افراد در نقاط مختلف بسته به طبع و ذائقه‌شان حلیم را به شیوه‌های مختلف سرو می‌کنند. برخی روی آن شکر و دارچین می‌ریزند و برخی نمک. حتی برخی آن را با کنجد، شیره یا سرشیر میل می‌کنند. همچنین لازم به ذکر است که امروزه در بسیاری از شهرها پخت حلیم با گوشت بوقلمون رواج دارد که به آن حلیم بوقلمون می‌گویند و رنگش روشن‌تر از حلیم گوشت قرمز است.
حلیم (هلیم) از آن دست غذاهایی نیست که روزانه در منازل پخته شود و معمولاً در مراسمات و آیین‌های دسته‌جمعی به پخت آن اقدام می‌کنند. در کشور ایران این غذا بیشتر بهعنوان یک غذای نذری شناخته می‌شود و به ویژه در روزهای خاصی از ایام محرم در هیئت‌های امام حسین (ع) با گوشت نذری که مردم اهدا کرده‌اند پخته و توزیع می‌شود. همچنین، در برخی از شهرها و روستاهای کشور در روزهای خاصی که برای دعای باران گرد هم جمع می‌شوند پخت هلیم رواج دارد. در مجموع، امروزه در شهرها حلیم بیشتر بهعنوان یک وعدۀ صبحانه شناخته شده است که آن را از هلیم‌پزی‌های بیرون تهیه می‌کنند. این غذا همچنین به دلیل ارزش غذایی بسیار بالا، گزینۀ مناسبی برای وعدۀ سحری و افطار در ماه مبارک رمضان است. جالب است که در کشور ارمنستان غذایی به نام هاریسا و در افغانستان غذایی به نام غلور رواج دارد که بسیار به حلیم ما شبیه است. همچنین، این غذا علاوه بر ایران در برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه نیز پخت می‌شود.