شیخ بهایی یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ ایران است که برخی از شاهکارهای او در عرصهی معماری، از دوران صفویه تا کنون، برای مردم ایران به یادگار ماندهاند. اما جدا از بناهایی که او در ساخت آنها نقش داشته است، یادگار دیگری نیز از شیخ بهایی در شهر اصفهان وجود دارد که در واقع منزلگاه این دانشمند شهیر است.
طبق روایات تاریخی شاه عباس خانهی عمه خود، مریم سلطان بیگم، را به شیخ بهایی اهدا میکند؛ بنایی که در در یکی از قدیمیترین بخشهای شهر اصفهان و در پشت گنبد نظامیه مسجد جامع شهر واقع شده است.
پس از انتقال پایتخت صفویان از قزوین به اصفهان، شیخ بهایی نیز به اصفهان نقل مکان کرد و در دربار شاه عباس صفوی مشغول به کار شد. دربار صفوی از دانش شیخ بهایی در شهرسازی اصفهان استفاده کرد و بر طبق روایتهای تاریخی، وی نقش مهمی در توسعهی شهر اصفهان ایفا کرده است. از سوی دیگر شیخ بهایی نقشی جدی و مهم در تقسیم آب زایندهرود داشت. ساعت آفتابی مسجد شاه (امام) اصفهان از دیگر آثار به جا مانده از شیخ بهایی در دیار نصف جهان است.
شیخ بهایی در سال ۱۰۳۱ هجری قمری درگذشت و بنا به وصیتش در جوار حرم امام رضا دفن شد.
خانه شیخ بهایی یکی از زیباترین خانههای تاریخی اصفهان است که در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. این خانه تاریخی از بخشهای مختلفی همچون اندرونی و بیرونی، حیاطی مستطیل شکل و فضاهای دیگری همچون مطبخ، اتاق پنج دری و آیینهخانه تشکیل شده است. تزئیناتی مانند مقرنسکاری، گچبری و آیینهکاری نیز در این بنا مورد استفاده قرار گرفته است.
سرگذشت این خانه تاریخی بسیار جالب توجه است. در اوایل دهه ۷۰ شمسی، عبدالعظیم جلالی فراهانی و همسرش اشرف از آلمان راهی اصفهان شدند. این زوج ایرانی خانهای مخروبه که در واقع خانه شیخ بهایی بود را خریداری کردند. بنایی که اوضاع مناسبی نداشت و نشانی از روزگار شکوه و زیباییاش در آن به چشم نمیخورد. با این حال به همت این زوج و در مدت سه سال خانه شیخ بهایی از بنایی مخروبه به عمارتی باشکوه تبدیل شد که جلوههای معماری ایرانی را میتوان در آن نظاره کرد.
خانه شیخ بهایی در محله شهشهان و در پشت مسجد عتیق اصفهان واقع شده است.