شالترمهبافی در واقع دلالت به بافت محصولی از ترمه یعنی شال (پارچه مستطیلی دراز و کمعرض) دارد. از همینرو انواع ترمه را تحت عنوان انواع شال طبقهبندی میکنند. استفاده از شال برای افراد سلطنتی از دیرباز در ایران مرسوم بوده و در آثار ساسانی میتوان نقش شال را در لباس یافت. در دورة صفوی نقش بتهجقه و دیگر نقشهای ایرانی به هند برده شد و در شالهای کشمیر بهکار رفت و پس از آنکه شال کشمیر با نقش بتهجقه به ایران آمد، این نقش به بتة کشمیری و بتة ترمه معروف شد. در ابتدای سلطنت فتحعلیشاه بخاطر نایاب شدن شالهای کشمیر در کرمان کارگاه های شالبافی دایر شد. در منابع، در اشاره به انواع شالهای کرمان، از شال ترمه نیز نام برده شده است. شال ترمه بافتهای کجراه بود که آن را به کمر، گردن یا سر میبستند. وزن آن اندک و قیمت آن بالا اما مناسبتر از شال کشمیربود. این شال با دستگاه نساجی چهاروردی بافته میشد. نقوش مورد استفاده در این شال بته جقه، شاخ گوزنی، درخت زندگی و محرمات (طرح راهراه) است.
منابع:
فاطمه اکبری طرزجانی، «با تار و پود ترمه»، پایاننامة کارشناسی طراحی چاپ پارچه، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهراء(س)، 1377 ش
طراحی چاپ پارچه، دانشکدة هنر، دانشگاه الزهراء(س)، 1377 ش
حسن آذرپاد و فضلاللّه حشمتی رضوی، فرشنامة ایران ، تهران 1372، ص 2-131.
Moorcroft, W., Travels in the Himalayan Provinces of Hindustan and the Punjab in Ladakh and Kashmir, New Delhi, 2004, 180-1.