ورنی بافی دشت مغان ((اردبیل))

ورنی بافی دشت مغان ((اردبیل))

ورنی بافی دشت مغان ((اردبیل))

20

ورنی­ بافی از بافته ­های مطرح و قدیمی منطقه‌ی آذربایجان ایران است. این دست­ بافته امروزه در منطقه ­ای به نام دشت­ مغان تولید می ­شود که در حوزه‌ی استحفاظی استان اردبیل قرار دارد. این بافته صنایع ­دستی عشایر محسوب می­ شود؛ ایلی که در گذشته به نام شاهسون شناخته می ­شد. این ایل که از اتحاد تقریبا 50 ایل پدید آمده است به دستور شاه ­عباس صفوی برای جلوگیری از دست­ اندازی­ های ترکان عثمانی، در آذربایجان مستقر شدند و شاه­ عباس نام شاهسون را بر آنها گذاشت. (امروزه نام ایل ­شاهسون به ال­سون تغییرکرده است). ورنی ­بافی گلیم ظریفی است که به نام سوماک نیز شناخته می­ شود.

این گلیم دو­رو به نظر بسیاری از صاحب­ نظران حد فاصل گلیم و قالی است. ورنی از جمله دست­بافته­ های پیچیده به­ شمار می ­رود و تولید آن مستلزم چندین سال تجربه و مهارت بافنده است. شیوه‌ی بافت به روش پود­پیچی است که در آن علاوه بر نخِ تار و نخِ پود از پودِ نازک نیز در بافت گلیم استفاده می­ شود در واقع پود به حالت پیچش از میان نخ­ های تار عبور کرده، سپس با عبور پودِ نازک و کوبیدن آن با شانه، درگیری نخ­ های تار و پود قطعی می­ شود.

این شیوه‌ی بافت را آخرین منزلگاه تکامل گلیم ­بافی به قالی­ بافی دانسته ­اند. مشابه این دست­ بافته با همین تکنیک در کرمان بافته می­شود و شیرکی ­پیچ نام دارد اما در طرح و نقش با ورنی ­بافی متفاوت است. در افسانه ­ها­ی این ناحیه اینطور گفته می­ شود که کشتی نوح در نزدیکی این منطقه به گِل نشسته بود و ریشه‌ی استفاده از نقوش حیوانات در ورنی­ را به این افسانه مربوط می­ دانند. تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می­ شود چون در آن زمان عشایر دیگر یکجا­نشین شده ­اند و فرصت کافی برای استراحت و سکونت در یک منطقه را دارند.

نخ ورنی ­بافی معمولا تلفیقی از ابریشم و پشم است. برای چله از تا­رهای پنبه ­ای، پشمی یا ابریشمی استفاده می­ شود و برای پود هم خامه‌ی پشمی و ابریشم دست­ریس کاربرد دارد. عشایر آذربایجان از ورنی برای دوخت خورجین و جُل اسب نیز استفاده می­ کنند که از لحاظ سبک خاص، نقوش (پرندگان و حیوانات) و هم از لحاظ رنگ ­پردازی، از بهترین انواع رواسبی در ایران به شمار می ­رود. خورجین ­های بزرگی که در دو طرف حیوانات برای حمل رختخواب و اثاثیه به هنگام کوچ از ییلاق دشت­مغان دیده می ­شود تصاویر حیواناتی است که از آثار سفالی پیش از تاریخ این منطقه گرفته شده است.


افزودن دیدگاه جدید