تنگ براق

«تنگ بُراق» روستای کوچکی در 15 کیلومتری شهر «سده» و 80 کیلومتری شهر «اقلید» در 190 کیلومتری «شیراز» در استان «فارس» است. رودخانه «کُر» از دل این تنگه می‎گذرد و در طی سالیان دراز، دیواره سنگی اطراف خود را به این شکل درآورده است. 

رود کر خود از دریاچه­ «بختگان» سیراب می­شود که آن نیز از چین ­خوردگی زمین­ شناختی زاگرس پدید آمده است. بر اثر فرسایش آبی ایجاد شده توسط رود، شکافی با دیواره‌هایی به پهنای 40 متر و به بلندای نزدیک به 100 متر در پیکر کوه ایجاد شده است.

درنهایت آبشاری پدید آمده است که آبریزگاه آن ژرفایی تا 10 متر دارد. همچنین اشکفتی آهکی و «کارستیک» نیز در تنگ رخنه کرده است که سراسر پوشیده در خزه است. تنگ براق در میان جنگل­های بلوط پنهان شده است و نشان آن را باید از شالیزارها گرفت.

ساختار سنگی تنگ براق «کربناته» است و به دوران «کرتاسه» در 140 میلیون سال پیش باز می­ گردد. کوه­های چپ و راست تنگه آهکی هستند. تنگ براق همچنین در محور گردشگری «شیراز- دشمن ­زیاری - خانمین - تنگ براق - سده» قرار گرفته است.

در تنگ براق سنگ­ نوشته ­ای باستانی به درازای 2 متر به خط پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی برجای مانده است. این کتیبه در سال 1376 خورشیدی در شمار فهرست آثار ملی ایران جای گرفت. در این سنگ­ نبشته شاپور یکم، شاهنشاه ساسانی، فرزند ادرشیر، خود و قدرت تیراندازی خود را چنین معرفی می‎کند:

«این تیر اندازی من، بَغِ مزدیَسن، شاپور شاهان

شاه ایران و انیران است، که چهره از یزدان دارد، [من] پسر

بغ مزدیسن، اردشیر شاه شاهان ایران...

از این سنگ­چین تیر به آن سنگ­چین پرتاب کردیم...».