كارخانه كبريت توکلی

اين مجموعه كه مربوط به دوره پهلوی اول است در شهر زنجان، خیابان صفا، نرسیده به بلوار چمران واقع شده است. بنا دارای سردری زیباست که در دیماه ۹۰ تخریب نسبی شد ولی دوباره با حفظ طرح کهن خود تجدید بنا گردید.این بنا را می‌توان اولین واحد صنعتی زنجان بعد از کارخانه برق به حساب آورد که چند سالی قبل از آغاز جنگ جهانی دوم در زنجان احداث شده‌است. این ساختمان به دلیل قرار گرفتن در بافت قدیم زنجان و دودکش آجری منحصر به فرد آن و دستگاه‌های قدیمی موجود تبدیل به موزه صنعت استان زنجان شده‌است. کارخانه کبریت سازی، در دوران پهلوی در شهر زنجان بنا گردیده است و تا سال ۱۳۵۷ قبل از انتقال به محل جدید، مورد بهره‌برداری بوده‌ است. 

  در زمان فعاليت كارخانه سه بار در روز سوت آن نواخته می شد ، یک بار برای بیدار شدن مردم, بار دوم برای خبر دادن نزدیکی وقت کار و بار آخر برای نزدیکی وقت تعطیلی کار بود. در حال حاضر کاربری این مجموعه برای انجام فعالیت ها و اجرای برنامه های فرهنگی در نظر گرفته شده است.

مجموعه كارخانه كبريت  شامل قسمت‌های دروازه ورودی، فضای کارخانه و حیاط بنا می‌باشد. دروازه ورودی کارخانه که رو به خیابان کارگر قرار گرفته‌است شبیه شیر و خورشید بنا شده‌ است و فضای کارخانه شامل قسمت‌های مختلف مراحل تولید کبریت می‌باشد. بنای کارخانه با شکل مربع مستطیل به طول ۴۰/۲۵ و عرض ۲۱/۶۳ در وسط محمله نسبتاً وسیعی قرار گرفته‌ است. پلان معماری بنا به تبع از خط تولید کبریت سازی دارای فضاهای سالن تولید، انبار مواد اولیه، انبار تولیدات و گرمخانه است.

این بنا بعلت صنعتی بودن، فاقد تزیینات بوده ولی نمای غربی بنا با پنجره‌های هلالی و سیمان کاری رنگین، نمای زیبایی را به خود اختصاص داده است.