ایران، سرزمینی وسیع با جاذبههای طبیعی کمنظیر و فراوان است. بسیاری از این جاذبهها در همین حوالی و در اطراف ماست اما بیشتر ما از آنها بیخبریم. گنبدهای نمکی یکی از جاذبههای طبیعی زیبا و با ارزش زمین شناسی است. در ایران گنبدهای نمکی زیادی وجود دارد که برخی از آنها از بقیه شاخصترند.
گنبد نمکی به ناهمواریهای گنبدی شکلی گفته میشود که هسته مرکزی آن از نمک تشکیل شده است. گنبدهای نمکی در تشکیل کویر و هم چنین در شور نمودن آبها به ویژه در مناطق خشک نقش ویژه ای را ایفا میکنند. از طرفی شناخت گنبدهای نمکی از این جهت حائز اهمیت است که معمولا در مجاورت آنها مخازن نفتی و منابع سولفور، پتاس و نمک یافت میشود.
گنبدهای نمکی ایران در دسته ی گنبدهای نمکی کم عمق قرار میگیرند که معمولا سطح فوقانی این گنبدها از سطح زمین، کمتر از یک کیلومتر است. دستههای دیگر میتوانند گنبدهای نمکی دارای عمق متوسط و گنبدهای نمکی عمیق باشند که در ایران وجود ندارند.
در همین حوالی تهران و در جاده امام رضا، معادن نمک متعدد در نزدیکی جاده اصلی قرار گرفته است که اشکال زیبا و منحصر به فردی را در اطراف آنها میتوان یافت.
در دل گنبد نمکی گرمسار، معادن نمک متعددی قرار گرفته است که شکافهایی درون تپههای بلند نمکی ایجاد کرده است.
برای تماشای این معادن نمک کافیست یک روز صبح از تهران خارج شده و راهی گرمسار شوید. در راه اگر خوش شانس باشید و هوا خوب باشد، قله زیبای دماوند را از جاده گرمسار به راحتی میتوانید بینید. تماشای دماوند از هر نقطه این سرزمین به تنهایی میتواند یک جاذبه گردشگری ویژه به حساب آید که در این برنامه هم میتوانید روی آن حساب کنید.
قبل از رسیدن به تپههای نمکی گرمسار، جاذبههای زمین شناسی دیگری را نیز در کنار جاده میتوان دید. کوههای رنگی و پر چین و چروک که حاصل فرسایشهای آبی سالیان دراز است.
با رسیدن به محوطه معدن نمک، کم کم ظاهر زمین چشم گیر تر از قبل میشود. لایههای رنگین رسوبات نمکین جلوههای زیبایی در این منطقه پدید آورده است. گویی برشهای رنگینی از یک کیک چند طبقه پیش روی شماست. تا چشم کار میکند، سنگ نمک است و یک قاچ کیک نمکی که توجه انسان را جلب میکند.
اینجا موزه ایست که از انواع طرحها و رنگهای طبیعی نمونه ای برای نمایش آماده شده است. کرسیتالهای نمک که بسیار محکم هستند و به سختی میشکنند. لبههای نوک تیز و خشن این کریستالهای نمک از طرفی زیبا و دیدنی هستند و از طرفی میتوانند به شما آسیب برسانند. اینجا حتی اگر خیلی زیاد هم خسته باشی جرأت نشستن نداری! برخورد با هر کدام از این کریستالها میتواند جراحتی ماندگار برای شما به یادگار بگذارد. گوشه ای دیگر تکه تکههای سنگ نمک به رنگهای قرمز، سفید، نارنجی و بنفش دیده میشود.
در بازدید از گنبدهای نمک ایوانکی سه دهانه معدن نمک دیده شد. البته بخشی از این معادن به دلیل عدم ایمنی و احتمال بروز حادثه، تعطیل شده است و اکنون دیگر بهره برداری نمیشود. به دلیل گود تر بودن ورودی معدن نسبت به اطراف، آب باران در این قسمت جمع میشود و تشکیل دریاچه ی نسبتا عمیقی به طول حدود 100 متر درون غار میدهد.
غلظت بالای نمک موجود در آب درون غار، انعکاس فوق العاده ای را در آب موجب میشود که مانند آینه عمل میکند.درون این غار مصنوعی که با دهانه ای بزرگ در دل گنبد نمکی دیده میشود، چکندهها و چکیدههای نمکین در ورودی غار نمایان است و با ورود به غار، تعداد و حجم آنها بیشتر میشود.
برای بازدید از این منطقه که به گنبد نمک ایوانک یا معدن نمک گرمسار معروف است کافیست یک روز با یک زمین شناس همراه شده و راهی منطقه شوید تا ضمن تماشای زیباییهای منطقه، با چگونگی شکلگیری این اشکال و رنگها آشنا شوید.
نمونههای مشابهی از گنبدهای نمکی در ایران وجود دارد که برخی هنوز گمنامند. یکی از بهترین نمونههای گنبدهای نمکی در استان بوشهر و نمونهای دیگر در جزیره هرمز واقع شده است و البته گنبد نمک قشم وغار نمکدان نمونههای معروف دیگر گنبدهای نمکی در ایران هستند.
فراموش نکنیم که در بازدید از جاذبههای طبیعی اثری از خود به یادگار نگذاریم. هم چنین از طبیعت هیچ چیز را به عنوان یادگاری همراه خود به خانه نیاوریم. وجود این سنگهای نمک همینجا و در دل طبیعت زیباست. همراه آوردن قطعات سنگ نمک به خانه فقط یک نیاز موقت یکی دو روزه را تامین میکند و بعد از مدتی سنگ نمک را به دور خواهیم انداخت! شک نکنید. از این رو بهترین یادگاریهای ما از یک بازدید نمکی، عکسها و خاطرات آن روز میباشد.
بگذاریم این جاذبههای طبیعی هفتهها و ماهها و سالهای بعد هم ارزش دیدن داشته باشد.
برای دسترسی به معادن نمک گرمسار باید خود را به گرمسار یا ایوانکی برسانید چرا که این گنبد زیبا در میانه راه ایوانکی به گرمسار قرار گرفته است. از تهران که به سمت سمنان و در جاده امام رضا حرکت کنید، بعد از شریف آباد به ایوانکی میرسید. از ایوانکی مسیر خود را ادامه داده و با پشت سر گذاشتن ۱۵ کیلومتر به سمت گرمسار، در سمت راست جاده تابلوهای معادن مختلف نمک را مشاهده خواهید کرد. یکی از مشخصترین آنها، تابلوی معدن نمک قائم در سمت راست جاده است. تا به اینجا در جاده اصلی بودید اما ادامه راه، جاده ای فرعی و مخصوص معدن است.
از سر جاده تا ورودی معدن حدود 3 کیلومتر جاده خاکی است که میتوان پس از طی 2 کیلومتر ماشین را کنار ساختمان نگهبانی معدن پارک کرد و بقیه را پیاده پیمود.