در سال 1281 در خاندانی اهل دانش و هنر کودکی زاده شد که نامش را ابوالحسن نهادند پدر او را به رموز موسیقی آشنا کرد. سه تار را نزد میرزا عبدالله و درویش خان، سنتور را در محضر علی اکبر شاهی، ضرب را از حاجی خان، کمانچه را از حسین خان اسمعیل زاده، فلوت را از اکبرخان هنگ آفرین و ویلن را از حسین خان هنگ آفرین فرا گرفت.
با وجود همه ی این آموخته ها پس از بازگشت استاد کلنل علینقی وزیری از اروپا و تاسیس مدرسه عالی موسیقی در سال 1302 او که در این هنگام 21 سال سن داشت به شاگردی این استاد مشغول شد. به زودی بهترین نوازنده مدرسه به شمار آمد و حتی یکی از کلاس ها را نیز شخصاً اداره می کرد. در فروردین 1306 به اتفاق وزیری و ارکستر مدرسه به گیلان رفت و رییس مدرسه صنایع ظریفه رشت شد. در مدت دو سالی که در شمال ایران سکنی داشت با شنیدن نی شبانان و ترانه های روستایی گیلان توشه ای پر ارج از نواهای محلی گیلان را به دست آورد و برای اولین بار در تاریخ موسیقی ایران به گردآوردن این ترانه ها و نواختن آنها به سبکی دلپذیر آغاز کرد.
زرد ملیجه، دیلمان، رقص چوبی قاسم آبادی، امیری مازندرانی و چند قطعه دیگر یادگار همین دوره ی زندگی اوست. سال 1310 به تهران آمد و خود کلاس موسیقی برگزار کرد. از شاگردان معروف صبا می توان به آقایان علی تجویدی، فرامرز پایور، حسین تهرانی، حسین ملک، حسن کسایی، غلامحسین بنان، محمد بهارلو، ابراهیم قنبری، رحمالله بدیعی، مهدی خالدی، عطاالله خرم، همایون خرم، داریوش صفوت، و بسیاری دیگر نام برد. وی ردیف های موسیقی را به تدریج در سه جلد کتاب نوشت و به چاپ رساند و از اولین روز تاسیس رادیو در اردیبهشت 1319 با رادیو همکاری داشت گاه نوازنده و گاه سرپرست ارکستر بود. نغمات دل انگیز ویلن صبا در نوارهای بسیار گردآمده که یادگاری پربها از آن هنرمند گرامی است. یکی از خدمات بزرگ صبا ابداع شیوه ی نو در نوازندگی ویلن بود.
صبا در زمینه ی چهار مضراب قطعات بسیار زیبا و پرارزش ساخته که مشهورترین آنها رنگ شتر است. از آثار چاپ شده صبا می توان به کتاب ویلن در سه جلد برای دوره های مختلف نوازندگی و کتاب سنتور در چهار جلد یاد کرد. استادان موسیقی متفق القول درباره ی صبا بر این باورند که او مهمترین کار در زمینه موسیقی ایرانی را انجام داد و آن ایجاد پلی میان زمان قدیم و جدید بود. سرانجام ابوالحسن صبا در شب جمعه 29 آذر سال 1336 و به علت نارسایی قلبی در سن 55 سالگی در گذشت و در آرامگاه ظهیرالوله تهران به خاک سپرده شد. شهریار شاعر نامدار که دوستی نزدیکی با صبا داشت در سوگ مرگ ابوالحسن صبا سرود " ای صبا با تو چه گفتند که خاموش شدی؟/ چه شرابی به تو دادند که مدهوش شدی؟" پس از مرگ بر طبق وصیت او، خانهاش توسط دانشکدهی هنرهای زیبا به سال 29 آبان 1353 به موزه تبدیل شد.
